Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

για τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας

Το 1992-93 ξανάρχισε η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας (αρχαία από πρωτότυπο) στο Γυμνάσιο. Η επιχειρηματολογία στηρίχτηκε στη διαπίστωση ότι οι νέοι «πάσχουν» από γλωσσικό πρόβλημα και η διδασκαλία της αρχαίας γλώσσας ήταν η κατάλληλη λύση. Τώρα, 17 χρόνια μετά, ακούγονται ακόμη οι ίδιες αιτιάσεις για τη γλωσσική φτώχεια των νέων, αν και η αρχαιοελληνική γλώσσα διδάσκεται περισσότερες ώρες απ’ όσο η νεοελληνική. Καμία συστηματική έρευνα στην εκπαίδευση δεν έγινε για να μελετηθεί το θέμα.

Κατά τη γνώμη μας, η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας προκαλεί κυρίως προβλήματα. Μεταξύ άλλων, αναπαράγει το μύθο της ενιαίας γλώσσας και δίνει την εντύπωση πως η νέα ελληνική δεν είναι ούτε ανεξάρτητη γλώσσα ούτε επαρκής. Επίσης, υπονομεύει την κριτική, δημιουργική προσέγγιση του αρχαίου ελληνικού κόσμου, αφού ταυτίζει την αρχαιογλωσσία με την αρχαιογνωσία, προβάλλοντας μάλιστα την πρώτη ως προϋπόθεση της δεύτερης. Έτσι εστιάζεται η προσοχή στη γλώσσα και όχι στον κόσμο που τη γέννησε. Επιπλέον, είναι μία από τις αιτίες που προκαλούν στους μαθητές σύγχυση και συμπλέγματα γλωσσικής ανεπάρκειας ενοχοποιώντας τη γλωσσική τους δυναμική. Το γλωσσικό αισθητήριο της μητρικής καλλιεργείται συστηματικότερα με τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας.

Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από δόκιμες μεταφράσεις, παράλληλα να καταργηθεί η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο ως απόλυτα αδιέξοδη. Στο Λύκειο πρέπει να ανοίξει μια ουσιαστική συζήτηση που θα επαναπροσδιορίσει στόχους, μεθόδους και διδακτέα ύλη. Όλα τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα δεν επιβεβαιώνονται μόνο από τη δική μας πρακτική εμπειρία και τις θεωρητικές μας προσεγγίσεις. Επισημαίνονται από μέλη της επιστημονικής κοινότητας. Ενδεικτικά παραθέτουμε μερικές αναφορές στο τέλος του κειμένου.

Πρόθεσή μας δεν είναι να πείσουμε για τις διαπιστώσεις μας και τις θέσεις μας, αλλά να ξαναθέσουμε το ζήτημα της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας. Νομίζουμε πως είναι κάτι για το οποίο αρκετά σιωπήσαμε ως κλάδος τόσα χρόνια. Θέλουμε, λοιπόν, να καλέσουμε όσους συναδέλφους αισθάνονται ότι συμφωνούν με το αίτημα που διατυπώνουμε να επικοινωνήσουν μαζί μας για να οργανώσουμε μια προσπάθεια και να συζητήσουμε τη μεθόδευσή της.

Προφανώς τα κριτήρια αυτής της προσπάθειας είναι γλωσσολογικά και παιδαγωγικά. Οποιαδήποτε άλλη εξω-εκπαιδευτική παράμετρος δεν αφορά αυτή τη συμφωνία.

Γκαρμπούνης Σωτήρης
Ερίκη Ελένη
Μακρίδου Βαγγελιώ
Μαυρίδου Αλεξάνδρα
Μνηματίδου Μαρία
Σουλτάνη Βιβή
Συμεωνίδης Βασίλης
(δημόσια εκπαίδευση, Δράμα)
Ανδρέου Παναγιώτης (Επιστημονικός συνεργάτης ΙΝΣ, Ίδρυμα Τριανταφυλλίδη)
Ασπρογέρακα Διονυσία, (δημόσια εκπαίδευση, Πάτρα)
Βογιατζή Ειρήνη (δημόσια εκπαίδευση, Ρέθυμνο)
Βουγιουκλή Ειρήνη (δημόσια εκπαίδευση, Δράμα)
ΓερακίνηΑλεξάνδρα (δημόσια εκπαίδευση, Καβάλα)
Γεωργιάδου Αγάθη (Σχολική Σύμβουλος ΠΕ 02, Αττική)
Γιωτοπούλου Κατερίνα
Δίμιζα Άλκη (δημόσια εκπαίδευση, Μεσσηνία)
Καλέα Βασιλική (δημόσια εκπαίδευση, Κιλκίς)
Καμόπουλος Δημήτρης (δημόσια εκπαίδευση, Αττική)
Κανούτα Βήθη (δημόσια Εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη)
Καραμπάτσα Βάγια (δημόσια εκπαίδευση, Λάρισα)
Καρανίκα Χρυσάνθη (ιδιωτική εκπαίδευση, Δράμα)
Καρατζόγλου Ορέστης (πτυχιούχος του κλασικού τομέα Φιλοσοφική ΑΠΘ, ν. Πέλλας)
Κατάνου Θεοδώρα (δημόσια εκπαίδευση, Χαλκιδική)
Κονδυλόπουλος Γιάννης, (δημόσια εκπαίδευση, Λακωνία)
Κουτσιβίτη Χρυσάνθη (δημόσια εκπαίδευση, Αθήνα)
Κύρου Ελισάβετ (ιδιωτική εκπαίδευση, Δράμα)
Κωνσταντίνα Σπηλιωπούλου (δημόσια εκπαίδευση, Αθήνα)
Λάμπου Κατερίνα (δημόσια εκπαίδευση, Αττική)
Μαγγίρα Ευαγγελία (δημόσια εκπαίδευση, Κιλκίς)
Μάτος Τάσος (δημόσια εκπαίδευση, Λάρισα)
Μιχαηλίδης Αντώνης (δημόσια εκπαίδευση, Αττική)
Μιχαηλίδης Γιάννης (δημόσια εκπαίδευση, Πάτρα)
Μοίρα Πολίνα (δημόσια εκπαίδευση, Αττική)
Μουντάνου Ρούλα (ιδιωτική εκπαίδευση, Αθήνα)
Ναλμπάντη Στέλλα (δημόσια εκπαίδευση, Καβάλα)
Νικολάου Δέσποινα (δημόσια εκπαίδευση, Ρέθυμνο)
Νικολάκη Ελένη (Ιδιωτική εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη)
Οργιανέλης Άγγελος (δημόσια εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη)
Παντίδου Γεωργία (δημόσια εκπαίδευση, Φθιώτιδα)
Παξιμαδάκη Ειρήνη (δημόσια εκπαίδευση, Πιερία)
Παπαμανώλη Ρία (δημόσια εκπαίδευση, Αττική)
Παπασπανού Άννα (δημόσια εκπαίδευση, Δράμα)
Πασχαλίδου Μάρθα (δημόσια εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη)
Περδίκη Στέλλα (δημόσια εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη)
Πετρίδης Τριαντάφυλλος (δημόσια εκπαίδευση, Αθήνα)
Σκλαβάκη Ελισάβετ (δημόσια εκπαίδευση, Δράμα)
Σοβιτσλής Αθανάσιος (Θεσσαλονίκη)
Σπηλιόπουλος Γιώργος (φιλόλογος, Πάτρα)
Τράκας Γιάννος (δημόσια εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη)
Τσάφος Βασίλης, Επίκουρος καθηγητής ΕΚΠΑ
Φλώρου Άννα (δημόσια εκπαίδευση, ν. Σερρών)
Χασακή Δανάη (δημόσια εκπαίδευση, Φλώρινα)




ενδεικτικές αναφορές
Στο Γυμνάσιο δεν υπάρχει ούτε αποχρών λόγος ούτε και διαθέσιμος χρόνος για να διδαχτεί συστηματικά η αρχαία ελληνική γλώσσα σε όλες τις μορφές και τις τροπές που γνώρισε.
Δ. Ν. Μαρωνίτης,
Το Βήμα, Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2004, Αρχαιοφιλίας το ανάγνωσμα. Ακόμη, ενδεικτικά και κατά καιρούς στο Βήμα: 1. Τα Αρχαία και οι Αρχαίοι (Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2004), 2. Μύθος και λόγος (Κυριακή 9 Ιουλίου 2000), 3. Ανοιχτά χαρτιά, (Κυριακή 26 Ιουνίου 2005)
Είμαι από αυτούς που δεν συμφώνησα με την επαναφορά των αρχαίων στο Γυμνάσιο. Πίστευα πάντοτε ότι η πληρέστερη επαφή με την αρχαιότητα θα μπορούσε να γίνει με μεταφράσεις, γιατί έχεις ταχύτερη, αμεσότερη και ευρύτερη πρόσβαση στα περιεχόμενα των αρχαίων κειμένων.
A.-Φ. Xριστίδης, Συνέντευξη στην Ελευθεροτυπία 3/12/1996. Ακόμη: 1. H αρχαία και η νεότερη ελληνική γλώσσα: η αυτονομία της δημοτικής (Δέκα μύθοι για την ελληνική γλώσσα), 2. Τα αρχαία ελληνικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Ελευθεροτυπία 27/11/2004 3. Πώς η θεμιτή διαφωνία έγινε αθέμιτη κινδυνολογία. Φιλόλογος (1987), τ. 47:38-39.

Αν θέλομε να βοηθήσομε το μαθητή του γυμνασίου να μιλά σωστά τη νέα μας γλώσσα, δε χρειάζεται καθόλου να του αυξήσομε τις ώρες διδασκαλίας των αρχαίων, γιατί με την παράλληλη διδασκαλία αρχαίας και νέας γλώσσας το μόνο που θα επιτύχομε είναι να του δημιουργήσομε σύγχυση και να μην ξεχωρίζει τι είναι αρχαίο και τι είναι νέο.
Εμμ. Κριαράς,
Τα Νέα, 03/12/2004. Ακόμη: 1. Ο τελευταίος μεγάλος δημοτικιστής στην Καθηµερινή 11/3/2001, 2. στο βιβλίο του Παναγιώτη Ζιώγα, Εμμ. Κριαράς, σελ. 129-158.
Αρχαιογλωσσική διδασκαλία εν είδει μαζικού μαθητικού συσσιτίου είναι, σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά, αδιέξοδη ματαιοπονία.
Θ. Δ. Παπαγγελής, Τα Αρχαία κλαίει, τα παιδία παίζει, Το Βήμα, Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2005

...δαπανούμε το χρόνο αυτό για τις γραμματικές μορφές και συντακτικές δομές της αρχαίας γλώσσας, δεν προσεγγίζουμε ουσιαστικά το περιεχόμενο, ταλανίζουμε τα παιδιά κυνηγώντας στόχους άστοχους, δημιουργούμε σύγχυση γραμματικών μορφών και συντακτικών δομών της αρχαίας και της σημερινής γλώσσας και τελικά δε διδάσκουμε στα παιδιά τη Νεοελληνική μορφή της γλώσσας μας
Φ. Κ. Βώρος, Τι κάνουμε λοιπόν με τους Αρχαίους Έλληνες συγγραφείς;

Η παράλληλη διδασκαλία της αρχαίας και της νέας γλώσσας στο γυμνάσιο αποπροσανατολίζει το φυσικό αίσθημα των μαθητών: η γλώσσα τους φορτώνεται όχι μόνο λεξιλογικά, αλλά και γραμματικά και συντακτικά δάνεια από τα αρχαία - ελληνικούρες, που εννιά φορές στις δέκα είναι λάθη. Θαρρείς και ξαναγυρίζουν από την πίσω πόρτα οι επιδράσεις της καθαρεύουσας στη γλώσσα μας, τόσο που να αναρωτιέται κανείς αν αυτή ήταν η κρυφή επιθυμία όσων προπαγάνδισαν, προώθησαν και πέτυχαν την επαναφορά της γλωσσικής διδασκαλίας των αρχαίων στο γυμνάσιο.
Φ. Ι. Κακριδής,
Η κλασική παιδεία στην εκπαίδευση, περιοδικό ΚΡΑΜΑ, Τ.18/2004. Ακόμη: Μεταρρυθμίζοντας τη διδασκαλία των αρχαίων. H διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, Θεσσαλονίκη, 1998 Κώδικας
Ακόμη:
Λυπουρλής Δ. 1994. Γλωσσικές παρατηρήσεις ΙΙ, Θεσσαλονίκη, Παρατηρητής
Nούτσος X. 979. Προγράμματα Mέσης Eκπαίδευσης και κοινωνικός έλεγχος (1931-1973). Aθήνα 1979, Θεμέλιο
Σετάτος M. H "ενότητα" της ελληνικής και το γλωσσικό ζήτημα. Φιλόλογος 51:7-8, 1988
και
Ροΐδης Ε. Τα Είδωλα, Άπαντα τ. 4, Αθήνα: Ερμής, 1987 (ένα απόσπασμα στο
http://www.greek-language.gr/greekLang/studies/guide/thema_d2/09.html)

14 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Μια και ήλθε στο μέιλ μου το ιστολόγιο αυτό, ας γράψω ένα σχόλιο. Διαβάζοντας τις πασίγνωστες και παμπάλαιες απόψεις των παραπάνω μνημονευομένων φιλολόγων, μου έρχεται στο νου η άποψη του V.Hanson για το ποιος (ποιοι) σκότωσε (σκότωσαν) τον Όμηρο ...

Δημήτρης Μαρκαντωνάτος

valentin είπε...

Με κάποια καθυστέρηση, θα ήθελα να εκφράσω πραγματικά τη χαρά μου για την πρωτοβουλία και τις θέσεις που εκφράζετε, μάλιστα με συλλογικό τρόπο.

Είναι πραγματικά σημαντικό ακόμα και να αναφέρει κανείς σήμερα ότι τα αρχαία στο Γυμνάσιο δε διδάσκονταν από το πρωτότυπο από πάντα -πόσο μάλλον να ζητήσει ανοιχτά και καθαρά και τεκμηριωμένα την κατάργηση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο. Πιστεύω μάλιστα ότι η συλλογή υπογραφών είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ανοίξει επιτέλους η συζήτηση για το θέμα.

Θα ήθελα να υπογράψω και εγώ αυτό το κείμενο, αλλά αυτό δεν είναι εφικτό, γιατί υπάρχει ένα σημείο διαφωνίας ανάμεσα στο κείμενο και τις θέσεις των "ανορθογραφιών", το μπλογκ/ομάδα όπου συμμετέχω. Για μένα η επιχειρηματολογία σας είναι απόλυτα σωστή. Πιστεύω όμως ότι πρέπει να οδηγήσει στο επόμενο βήμα-συμπέρασμα: την κατάργηση των αρχαίων από το πρωτότυπο και στο Λύκειο. Δεν υπάρχει στην ουσία κάποιο επιχείρημα από αυτά που αναφέρετε που να μην ισχύει και για τα αρχαία στα Λύκεια.

Είναι αλήθεια -το παραδέχομαι αυτό- πολλοί από τους επικριτές των αρχαίων στο Γυμνάσιο, που αναφέρετε κι εσείς, δεν κάνουν μια τέτοια πρόταση. Νομίζω, όμως, ότι αυτό δεν είναι βασικά ένα ζήτημα διαφοράς στην άποψη, αλλά οφείλεται στον αρνητικό -αρνητικότατο- συσχετισμό δυνάμεων που τους αποτρέπει από κάτι τέτοιο, που τους κάνει να θεωρούν την πλήρη κατάργηση των αρχαίων από το πρωτότυπο μη-ρεαλιστική.

Σε κάθε περίπτωση, να σας παραπέμψω σε ένα αναλυτικότερο κείμενο -ίσως το ξέρετε ήδη- που είχαμε γράψει για τα αρχαία: τα αρχαία ελληνικά, τελευταία γραμμή άμυνας της καθαρεύουσας

Και τέλος να αναφέρω μια καλή είδηση, την πρόσφατη πρόταση στον Εμμ. Κριαρά για να βοηθήσει στο Υπουργείο Παιδείας από κάποια σημαντική θέση. Πιστεύω ότι, αν συμβεί αυτό, είναι πολύ πιθανό να έχουμε εξελίξεις στο ζήτημα των αρχαίων στα σχολεία. Θα δούμε...

Vasilis Simeonidis είπε...

Γεια σου valentin

φχαριστούμε (έχουμε υπόψη τις ανορθογραφίες και τα συγκροτημένα δημοσιεύματά σας)

Η αφετηρία αυτού του μπλογκ είναι εμπειρική. Απλώς είπαμε να μην... τα λέμε μόνο μεταξύ μας. Εξελίσσεται (για μας) σε μια πολυ ενδιαφέρουσα υπόθεση...

sententia literata είπε...

το πρόβλημα με τη διδασκαλία των Αρχαίων ελληνικών δεν είναι η βαθμίδα στην οποία εισάγονται αρχικά, είναι ο τρόπος με τον οποίο διδάσκονται... αντιλαμβάνομαι τον προβληματισμό , λοιπόν, για το θέμα... αυτό που δεν αντιλαμβάνομαι είναι γιατί δεν τίθεται στη σωστή του βάση...
φιλικά

Σωτήρης Γκαρμπούνης είπε...

Γεια σου ephilologos

Νομίζουμε πως αυτή είναι η μόνη βάση. Τα άλλα δοκιμάστηκαν!

ομικρον είπε...

Καλώς ήρθες ephilologos,

αν όπως λες «το πρόβλημα με τη διδασκαλία των Αρχαίων ελληνικών δεν είναι η βαθμίδα στην οποία εισάγονται» τότε γιατί τόση εμμονή με τη διδασκαλία τους από το Γυμνάσιο;

Ποια είναι η σωστή βάση του θέματος; Τι έχουν να μας δείξουν όσοι επί 180 χρόνια υπερασπίζονται τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από μικρές ηλικίες; Αρκετά ακούμε τα γενικόλογα και φλύαρα ιδεολογήματα. Ας μας δείξουν κάτι. Οι δικές μας προτάσεις διδασκαλίας σ’ αυτό εδώ το μπλογκ βασίζονται στην γνώση της νεοελληνικής και την γνώση για τη νεοελληνική. Αυτήν πρωτίστως πρέπει να καλλιεργούμε ιδίως στο Γυμνάσιο.

Νομίζω πώς όσα διαπιστώνεις και στο δικό σου μπλογκ (Τι ἐστὶ Φιλολογία;) σ’ οδηγούν να υπογράψεις το κείμενο...

Ανώνυμος είπε...

Οι θεσεις σας για την αρχαια ελληνικη γλωσσα ειναι εντελως λανθασμενες.Η ελληνικη γλωσσα ειναι ενιαια,συνεπως ως τετοια πρεπει να διδασκεται.Αυτο προκυπτει απ την επιστημονικη ετυμολογια και ειναι η μονη αληθεια.

Ανώνυμος είπε...

Κάτι δασκάλους σαν εσάς έχουμε,για αυτό πάμε μπροστά σε όλα τα επίπεδα.Διατείνεστε ότι οφείλουμε να διδάξουμε αρχαία ελληνική γραμματεία στα παιδιά,δηλ.αρχαία ελληνική σκέψη και πολιτισμό,από μετάφραση.Η γλώσσα στην οποία γράφτηκαν τα κείμενα αυτά,με την οποία εμπνεύστηκαν και εκφράστηκαν οι πρόγονοι μας,είναι αποκομμένη απ τον πολιτισμό;Δεν ανήκει στην ιστορική μας παράδοση;

Δημήτριος Τσαμαρδίνος, Θεσσαλονίκη είπε...

Κάτι ανώνυμους (και επώνυμους) έχουμε, γι' αυτό πάμε μπροστά. Τι δυστύχημα αλήθεια να μην ξέρεις τι θα πει παρά θιν αλώς (έτσι γράφεται;) που το ήξερε ο Αϊνστάιν γι' αυτό σχημάτισε τη θεωρία της σχετικότητας, που το χρησιμοποίησαν Αμερικανοί και Ρώσοι για να πάνε βόλτα στο φεγγάρι, που το ξέρουν οι Γερμανοί γι' αυτό ανήκουν στην πρωτοπορεία της διανόησης! Τους ανώνυμους τους συνιστώ να βρούνε ένα βιβλιαράκι με το πορίσματα συνεδρίου για τη γλώσσα του 1963, όπου ο πολύς Δοξιάδης παρακαλούσε για μια γλώσσα χρήσιμη και απαλλαγμένη από το λογιοτατισμό. Οι 'ανώνυμοι' να βοηθήσουν τη νεοελληνική με τις γνώσεις τους, και όχι να τη δολοφονούν. Τους συνιστώ, για να πάμε μπροστά.

Ανώνυμος είπε...

Πώς θα πάμε μπροστά και πώς θα βελτιώσουμε τη γλώσσα μας,γράφοντας την «πρωτοπορεία» με -ει-,το παραβλέπω.Εύχομαι,τουλάχιστον,να μην είστε δάσκαλος.Εγώ, απ' την πλευρά μου,ως ανώνυμος,συνιστώ να διαβάσετε λίγο Σεφέρη και να σταθείτε στην αναφορά του για τα «παλιότερα Ελληνικά μας».Συνιστώ,επίσης,να σταθείτε στα λόγια του έτερου νομπελίστα,Οδ.Ελύτη,την ημέρα της παραλαβής του βραβείου του.Ακόμη,να δώσετε λίγη σημασία στα λόγια του μεγάλου Άγγλου γλωσσολόγου,David Crystal:«Η Αγγλική γλώσσα έχει αυτή τη δυναμική,γιατί στηρίζεται κατά τα 2/3 στις κλασικές γλώσσες.Ο χαρακτηρισμός «νεκρή γλώσσα» αφορά ίσως τα Χεττιτικά και κάποιες άλλες γλώσσες,σίγουρα όμως όχι τα αρχαία ελληνικά,αφού μέχρι σήμερα δίνει χιλιάδες λέξεις στο χώρο της Επιστήμης και όχι μόνο». Σίγουρα μαθαίνεις τη γλώσσα σου καλύτερα στη σημερινή μορφή της ,αν περάσεις απ'όλες τις μορφές της,σ'όλες τις χρονικές περιόδους.Αγαπητέ,το να διαβάζεις το Ευαγγέλιο 2000 χρόνια πριν και να το καταλαβαίνεις,με ελάχιστες εξαιρέσεις,συνηγορεί υπέρ της συνέχειάς της.Τα άλλα που λέτε για σχετικότητες και βόλτες στα φεγγάρια είναι εντελώς άσχετα με το θέμα μας.
Γιώργος Νίκου

Δημήτριος Τσαμαρδίνος, Θεσσαλονίκη είπε...

Φίλτατε κ. Γιώργο Νίκου: Μόλις τώρα είδα την ανάρτησή σου. Συγγνώμη από όλους για τη δολοφονία της πρωτοπορίας, που την έγραψα πρωτοπορεία. Είχε ήδη αναρτηθεί το κείμενό μου όταν αντελήφθηκα το λάθος, αλλά δεν ήξερα τον τροπο να το διορθώσω. Δεν είμαι δάσκαλος ή φιλόλογος αλλά συνταξιούχος τραπεζικός. Επιμένω ότι είναι σωστή η άποψή μου, γιατί έζησα στην εργασία μου το βάσανο της γλώσσας και την αστειότητα της καθαρεύουσας. Η άποψή μου: Τα αρχαία να διδάσκονται στο λύκειο και μόνο σε όσους μαθητές ακολουθήσουν φιλολογία, αρχαιολογία, θεολογία και κάποια άλλα σχετικά λειτουργήματα. Στους άλλους η αρχαία μας σοφία/ γραμματεία να διδάσκεται από μετάφραση. Κατά τα λοιπά: Υποκλίνομαι στον Σεφέρη , Ελίτη και όσους άλλους αναφέρεις, αλλά έχουμε ως λαός/ έθνος ένα μεγάλο πρόβλημα: είμαστε λόγω τουρκοκρατίας (και νεοελληνικής απατεωνίας) πίσω από τους Δυτικούς και πρέπει να τρέξουμε με πύραυλο για να τους φθάσουμε. Τα αρχαία καλά, αλλά η πληθώρα των μαθητών θα ασχοληθεί με την παραγωγή του αναγκαίου πλούτου. Πρέπει λοιπόν να ξέρουν τη μητρική τους γλώσσα αλλά και πολύ καλά το επάγγελμα με το οποίο θα ασχοληθούν. Να φθάσουμε και να ανταγωνιστούμε τους Γερμανούς, τους Δυτικούς, να μπούμε στην πρώτη γραμμή μαζί τους. Αυτό είναι το πρόβλημά μας. Οι αρχαίοι μας αγαπητέ κ Νίκου, να μη σου διαφεύγει, ότι ήταν πρωτοπόροι και στην παραγωγή πλούτου. Κάτι που δεν διδάσκεται στους μαθητές μας, που τους σπρώχνουμε μόνο ή κυρίως στη λογοτεχνία και στα αρχαία. Αυτά που λέω αφορούν το μέλλον μας. Χωρίς πλούτο δεν θα υπάρχει λαός (ούτε επομένως φιλόλογοι) για να συντηρεί τη γνώση της αρχαίας γλώσσας. Το θέμα είναι πολύ σοβαρό και πολύ μεγάλο. Ας το δούμε από όλες τους τις πλευρές.
Φιλικά, Δημήτριος Τσμαρδίνος, Θεσσαλονίκη

Ανώνυμος είπε...

Δεν γίνεται, αγαπητοί, να αντικαταταστήσουμε το πρωτότυπο κείμενο με τη μετάφραση. Πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα: για τον δημιουργό και τον μεταφραστή. Θα μου πειτε μπορεί να το κάνουν και στο εξωτερικό. και; θα συμβαδίζουμε πάντα με το τι κάνουν κάποιες χώρες;
Επίσης, δεν γίνεται, φίλοι μου, ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών που ακολουθεί το Τεχνικό Λύκειο να μην έχει ακούσει το ειμί. Πολύ απλά δεν γίνεται.

Επιπλέον, δεν στηρίζεται σε καμία παιδαγωγική έρευνα το γεγονός πως μπερδεύονται οι μαθητές με τη διδασκαλία δύο παρόμοιων γλωσσών (αρχαίων και νέων ελληνικών). Να 'χαμε να λέγαμε είναι ολά αυτά, όπως να 'χαμε να λέγαμε ειναι και το ότι οι έρευνες δεν έδειξαν τίποτα θετικό σχετικά για το πόσο βοήθησε η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και αν συνέβαλε στη βελτίωση της γλωσσικής ικανότητας των παιδιών. Και σε ποιο μάθημα δηλ. έδειξαν κάτι θετικό οι έρευνες; Αυτό έχει να κάνει γενικά με τη λειτουργία του ελληνικού σχολείου.

Όχι! να τα μάθουν τα αρχαία όλοι οι Έλληνες. Δεν θα μας πέσει ο κώλος και δεν είναι άχρηστα (παραπάνω παραθέτονται μερικές ωραίες απόψεις[δεν θα επεκταθώ σ' αυτές] για τη χρησιμότητά τους από τον κ. Νίκου). Ότι πρέπει να αλλάξουν πολλά στον τρόπο διδασκαλία τους δεν θα διαφωνήσω καθόλου.

Vasilis Simeonidis είπε...

Φίλοι, που προφανώς μας δένει το ίδιο ενδιαφέρον, κύριε Γιώργο Νίκου,
κύριε Δημήτρη Τσαμαρδίνε (μας κάνατε και αλλού την τιμή),

για μένα οποιαδήποτε μέθοδος διδασκαλίας έχει προϋποθέσεις αποτελεσματικότητας. Μία από αυτές είναι η ηλικία των μαθητών. Στη γυμνασιακή ηλικία η διδασκαλία της αρχαίας γλώσσας προκαλεί σύγχυση. Επιπλέον, εντείνει τη σχέση μίσους των νέων με τον αρχαίο κόσμο.


ο Φανούρης Βώρος αναφέρει το εξής:

Θυμάμαι από τη θητεία μου (και διδασκαλία στην Α΄ Γυμνασίου με ζήλο και προσδοκίες, όπως δικαιούνται να έχουν ζήλο οι σημερινοί συγγραφείς):
Δίδασκα τη Δευτέρα πρωί στα Αρχαία: «προ τριών ετών....».
Δίδασκα την Τρίτη πρωί στα Νέα Ελληνικά: «πριν από τρία χρόνια...».
Δυο καλοί μαθητές έγραψαν στην Έκθεσή τους την Τετάρτη: «προ τρία έτη»...ο ένας, «προ τρία χρόνια» ο άλλος (λάθος στην αρχαία, λάθος και στη νέα γλώσσα). Ποιος φταίει για το λάθος των παιδιών;

http://www.voros.gr/epik/ar0446.html, υποσημείωση 2

Σήμερα άκουσα από μαθητή («καλό») γυμνασίου τη γενική του αντρός. Να λοιπόν και ένα δείγμα σύγχυσης στη μορφολογία. Ούτε του άντρα, ούτε του ανδρός

Μα, θα μου πείτε: τέτοιες λεπτομέρειες… Τέτοιες πολλές και άλλες.

Αλλά για ποιο λόγο
τόσος πόνος τόση ζωή
πήγαν (και πάνε) στην άβυσσο
για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη»
;

Πέπε είπε...

Μόλις ανακάλυψα αυτό το ιστολόγιο. Καλημέρα σας.

Ανήκω στη γενιά που έκανε Αρχαία στην Α΄και Β΄Λυκείου και κατ' επιλογήν και στη Γ' (για τους Τριτοδεσμίτες). Το σύνολο των γλωσσικών γνώσεων που αποκτούσαμε ήταν, νομίζω, άκρες-μέσες το ίδιο όπως σήμερα που η ίδια δουλειά παίρνει τρία χρόνια παραπάνω. Κρίνοντας από τις βάσεις στις Πανελλήνιες, ίσως εμείς να μαθαίναμε και περισσότερα.

Αυτό εκ πρώτης όψεως δείχνει ότι τα Αρχαία στο Γυμνάσιο είναι περιττά. Όμως δεν είναι μονοδιάστατο το ζήτημα.

Προς την ίδια κατεύθυνση τείνει και μια άλλη παρατήρηση: το να διαβάζουμε τους αρχαίους από μετάφραση μας απομακρύνει από την ουσία των γραφομένων τους και από τον πολιτισμό τους τόσο, όσο το να διαβάζουμε την ξένη λογοτεχνία από μετάφραση. Δε νομίζω να έχει κανείς την αξίωση να διαβάζει ο κάθε Έλληνας, Άγγλος, Τούρκος, Ιάπων κάθε Ιάπωνα, Τούρκο, Άγγλο, Έλληνα συγγραφέα στο πρωτότυπο!!

Από την άλλη όμως, τουλάχιστον κρίνοντας εξ ιδίων, η γνώση της αρχαίας ελληνικής βοηθάει όντως στην καλύτερη εμπέδωση της νεοελληνικής. Συμφωνώ μεν απόλυτα ότι δεν πρόκειται για μία ενιαία και αδιαίρετη γλώσσα, αλλά η νεοελληνική δεν παύει να έχει κάποιες δυσκολίες που μόνο ιστορικά ερμηνεύονται.

Πάντως πρέπει να δούμε και την πρακτική διάσταση: το ζήτημα δεν είναι τι θα διδάσκεται αλλά τι θα μαθαίνεται. Δεν πάει να κάνει ο άλλος 40 χρόνια Αρχαία, άμα στην κάθε χρονιά κάνει κι άλλα 40 αντικείμενα που τα μισά δεν υπήρχαν στη γενιά μας και που όλα διεκδικούν μερίδιο στο χρόνο και το μυαλό του μαθητή, δε θα βγει τίποτα. Τι δηλαδή, να διδάσκουμε Αρχαία απλώς για να μην πει κανείς ότι δεν τα διδάσκουμε;

Πέρα από τις ατομικές περιπτώσεις προικισμένων μαθητών που σε οποιοδήποτε χάος καταφέρνουν να βρουν το δρόμο τους, και φωτισμένων δασκάλων που καταφέρνουν να μεταλαμπαδεύσουν το φως τους, πολύ αμφιβάλλω αν μπορεί να δοθεί ουσιαστική λύση αν δεν εντάσσεται σ' ένα συνολικό πρόγραμμα αναδιάρθρωσης της εκπαίδευσης από τις ρίζες. Κάτι που δεν έχει συμβεί από τότε που ήμουν μαθητής, όσο κι αν γίνονται μεταρρυθμίσεις σχεδόν κάθε χρόνο.