Ο Χρίστος Τσολάκης για τα αρχαία και νέα ελληνικά

Ερώτηση: Αναζωπυρώνεται πάλι η συζήτηση γύρω από το γλωσσικό μας πρόβλημα. Πολλοί πιστεύουν ότι η επαναφορά των Αρχαίων Ελληνικών στο γυμνάσιο και η διδασκαλία τους από το πρωτότυπο θα το λύσει. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Χρίστος Τσολάκης: Έτσι νομίζουμε... αλλά, αν κοιτάξουμε προσεκτικότερα, χωρίς προκαταλήψεις, την ιστορική διάσταση αυτού του πράγματι εθνικού θέματος, θα διαπιστώσουμε ότι δε βρίσκεται εκεί, στ' Αρχαία Ελληνικά δηλαδή, η λύση του. Δεν παίρνω αρνητική θέση απέναντι στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία ούτε υποτιμώ τον αρχαιοελληνικό γλωσσικό θησαυρό. Πιστεύω στην αξία του και στη χρησιμότητα του. Πιστεύω ότι μπορούμε να ωφεληθούμε από τη γλώσσα των Αρχαίων και, γενικότερα, από τη γλωσσική μας παράδοση. Καλά και άγια όλα αυτά. Δε λύνουν όμως το γλωσσικό μας πρόβλημα. Αυτό, τουλάχιστον, διδάσκει η ιστορία. Αν είχε τη δυνατότητα η γλώσσα των Αρχαίων Ελλήνων να δώσει τη λύση στα σημερινά μας γλωσσικά προβλήματα, θα το είχε κάνει εδώ και εκατόν εξήντα χρόνια. Γιατί τόσα χρόνια, εκατόν εξήντα, διδάσκονταν και διδάσκονται τα Αρχαία Ελληνικά στα ελληνικά σχολεία. Κι όμως από τον προηγούμενο αιώνα κιόλας ζητούσε το έθνος γλωσσική μεταρρύθμιση. Από τότε δηλαδή που τα Αρχαία Ελληνικά διδάσκονταν 6-8 ώρες την εβδομάδα στο δημοτικό σχολείο και 8-10 ώρες την εβδομάδα στο γυμνάσιο. Το 1899 ο Υπουργός της Παιδείας Ευταξίας υπέβαλε στη Βουλή ριζοσπαστικά νομοσχέδια με στόχο την εκπαιδευτική, γενικότερα, και τη γλωσσική, ειδικότερα, μεταρρύθμιση. Έγραφε στην εισήγηση του: «Η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι το πρώτιστον των μαθημάτων της εγκυκλίου παιδείας ημών... Και όμως πόσοι αποφοιτώντες εκ των γυμνασίων και εξ αυτού του Πανεπιστημίου δύνανται να ερμηνεύσωσι καν απταίστως και αυτούς τους πεζούς συγγραφείς της; Πόσοι δεν συναποκομίζουσι τον κόρον και την αηδίαν κατά της ελληνικής γλώσσης και των αιωνίων μνημείων αυτής;»

[…]

Ερώτηση: Και πού νομίζετε ότι βρίσκεται η λύση του προβλήματος;

Χρίστος Τσολάκης: Κατ' αρχάς, όπως σημείωσα ήδη, δε νομίζω ότι υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα. Εκτός αν μιλούμε για την καλλιέργεια της μητρικής μας γλώσσας. Πράγμα αναγκαίο σε κάθε λαό, και στον ελληνικό. Αλλά εν πάση περιπτώσει, αν δεχθούμε τις Κασσάνδρες, ότι υπάρχει δηλαδή κάποιο πρόβλημα γλώσσας, αυτό θα πρέπει να το εντοπίσουμε στα άτομα και όχι στη γλώσσα.

Ερώτηση: Αυτά που λέτε σημαίνουν ότι δε δέχεστε ότι υπάρχει πρόβλημα λεξιπενίας;

Χ. Τσολάκης: Και βέβαια δεν υπάρχει. Ο γλωσσικός μας θησαυρός είναι στο ύψος του πνευματικού μας θησαυρού. Το είπε, άλλωστε, ο μεγαλύτερος γλωσσολόγος μας, ο Γ. Χατζιδάκης: «Διανοητικός και γλωσσικός πλούτος εξισούνται προς αλλήλους». Η γλώσσα μας βρίσκεται στο ύψος του πολιτισμού μας. Αν ψηλώσει ο πολιτισμός μας, θα ψηλώσει και η γλώσσα. Δεν είναι δυνατόν η γλώσσα να είναι ψηλότερη από τον πολιτισμό μας, ούτε ο πολιτισμός μας ψηλότερος από τη γλώσσα μας. Η γλώσσα είναι κοινωνικό προϊόν.

[...]

Χρίστος Τσολάκης, 1991

Χρίστος Τσολάκης από το λόγο στη συνείδηση του λόγου, Θεσσαλονίκη, 2002, Βάνιας, σ. 13-14