Στη μόνιμη και επαναλαμβανόμενη απορία των μαθητών - κυρίως του Γυμνασίου, αλλά και του Λυκείου - "γιατί μαθαίνουμε αρχαία ελληνικά;" ο δάσκαλος οφείλει να δώσει μια πειστική απάντηση. Αν ο μαθητής δεν έχει πειστεί (ή έστω υποψιαστεί) για τη χρησιμότητα όσων διδάσκεται, η διδασκαλία είναι εξαρχής υπονομευμένη. Θυμάμαι πως όταν είχα απευθύνει κι εγώ ως μαθητής την ίδια ερώτηση, κάπου στις αρχές του 80, μια πανικόβλητη φιλόλογος μου είχε απαντήσει πως μόνο έτσι θα μπορούσα να διαβάσω την επιγραφή που θα έβρισκα στο χωράφι μου. Βρήκα την απάντηση τουλάχιστον γελοία - ίσως γιατί στα καμποχώραφα των Σερρών όπου μεγάλωσα βρίσκαμε μόνο κάλυκες από τον εμφύλιο - κι ορκίστηκα πως, αν γίνω δάσκαλος, θα πρέπει να είμαι τουλάχιστον πιο πειστικός.
Για το υπουργείο όμως τέτοιες συζητήσεις και απορίες είναι εξ ορισμού απαγορευμένες, αφού οι μαθητές «δεν είναι σε θέση, και λόγω ηλικίας και λόγω βιωμάτων και γλωσσικών εμπειριών απαιτητικού λόγου, να συνειδητοποιήσουν το όφελος που μπορεί να έχουν ή να μην έχουν από την επαφή τους με τα Αρχαία Ελληνικά». Τουλάχιστον αυτή την απάντηση έδωσαν οι φωστήρες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στον καθηγητή Μιχάλη Κελπανίδη, όταν του αρνήθηκαν τη διεξαγωγή έρευνας για τις απόψεις των μαθητών του γυμνασίου απέναντι στο μάθημα 1.
Ωστόσο, νομίζω αξίζει να δούμε (παρακάμπτοντας την επίσημη στοχοθεσία του μαθήματος και τη σύγχυση που επικρατεί εκεί, όπως εύστοχα έχει δείξει σε κείμενά του ο Λάμπρος Πόλκας 2), πώς το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί να πείσει τους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου για την αξία του μαθήματος κατά την πρώτη τους επαφή με την αρχαία γλώσσα, μέσα από μια περιδιάβαση των πρώτων σελίδων του αντίστοιχου σχολικού εγχειριδίου (Ν. Μπεζεντάκος, Α. Παπαθωμάς, Ε. Λουτριανάκη, Β. Χαραλαμπάκος, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2009).
Στον Πρόλογο του βιβλίου, μια σελίδα που απευθύνεται στους μαθητές και είναι γραμμένη σε απλό, φιλικό και διδακτικό ύφος, οι συγγραφείς τεκμηριώνουν τη χρησιμότητα της γνωριμίας με την αρχαία ελληνική γλώσσα τονίζοντας τα εξής :
1) Τα Αρχαία Ελληνικά είναι μια πολύ πειθαρχημένη και ταυτόχρονα ελεύθερη γλώσσα και η κατανόηση της δομής των κειμένων της οξύνει τη σκέψη του μαθητή όσο και μια αλγεβρική εξίσωση.
2) Ο στόχος του βιβλίου είναι να δείξει τη συνέχεια και τη συγγένεια της αρχαίας και της νέας ελληνικής, μια και η πρώτη είναι ο "όχι και τόσο μακρινός πρόγονος" της σημερινής γλώσσας. Η συνέχεια και η συγγένεια θα διαπιστωθούν με την παρακολούθηση της σημασίας και της χρήσης των λέξεων μέσα στο χρόνο, διαδικασία που μπορεί να πάρει τη μορφή μιας γοητευτικής εξερεύνησης.
3) Τα Αρχαία πρέπει να πάψουν να θεωρούνται μάθημα δύσκολο και άχρηστο, γιατί «είναι οι ρίζες της γλώσσας μας και πρέπει να τα φροντίζουμε γιατί η γλώσσα μας τα έχει ανάγκη, όπως ακριβώς κάθε ζωντανός οργανισμός έχει ανάγκη τις ρίζες του».
4) Στόχος της διδασκαλίας στο Γυμνάσιο είναι, τελειώνοντας την τρίτη τάξη, να έχουν αποκτήσει μια αρκετά καλή γνώση της αρχαίας γλώσσας. «Ίσως έτσι φθάσουν κάποτε να συνεχίσουν την ενασχόλησή τους με τη γλώσσα και να αποκτήσουν το προνόμιο να κατανοήσουν κάποιο αρχαίο κείμενο διαβάζοντάς το στο πρωτότυπο».
Στο πρώτο μάθημα, μετά το «Ταξίδι των λέξεων στο χρόνο...», στην παράγραφο με τίτλο «Οι Έλληνες και η ελληνική γλώσσα» σημειώνεται: «η Ελληνική αποτελεί μοναδικό παράδειγμα γλώσσας με αδιάκοπη ιστορική συνέχεια. Έτσι, μπορούμε να μιλάμε για ενιαία ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα έως σήμερα» (οι υπογραμμίσεις στο πρωτότυπο).
Στο τελευταίο μέρος του πρώτου μαθήματος, το επιμύθιο δίνεται με ένα απόσπασμα από το βιβλίου ενός ιταλού φιλολόγου (Raffaele Cantarella, La letteratura greca classica, Firenze 1967, σ. 25) με τίτλο "Γιατί να μάθω Αρχαία Ελληνικά;" όπου, μεταξύ άλλων αναφέρεται : «... Ο άπειρος πλούτος της λεξιλογικής παραδόσεως, η σχεδόν απεριόριστη δυνατότητα συνθέσεως, η σημασιολογική ακρίβεια των πολυάριθμων συνωνύμων, η απλότητα του κλιτικού συστήματος των ονομάτων και ο πλούτος του κλιτικού συστήματος των ρημάτων, το εναλλασσόμενο παιχνίδι των μορίων και των προθέσεων, η διαφάνεια της λογικής και συντακτικής δομής, το εύηχον και η μουσικότητα, τέλος, δημιούργησαν το πιο τέλειο όργανο που ο άνθρωπος έφτιαξε, για να εκφράσει τις σκέψεις του».
Κάπως έτσι τελειώνει το εισαγωγικό μάθημα προτού εισαχθούν τα πρωτάκια, στις επόμενες σελίδες, στα κείμενα και τον ονειρεμένο κόσμο της σύνταξης και της γραμματικής της αττικής διαλέκτου.
Όποιος διαβάσει τον πρόλογο και το πρώτο μάθημα του εγχειριδίου, εύκολα αντιλαμβάνεται πως το βάρος πέφτει στις έννοιες της συνέχειας, της συγγένειας, της εγγύτητας της νεοελληνικής γλώσσας με την αρχαία, των ομοιοτήτων τους αν θέλετε, για να καταλήξει στη διαπίστωση της (μοναδικής στον κόσμο) ενιαίας γλώσσας. Πρόκειται για μια εξόφθαλμα ιδεολογική επιλογή. Τα πρωτάκια καλούνται να μελετήσουν τα αρχαία ελληνικά πρωτίστως και κυρίως για να νιώσουν πως μέσω μιας ενιαίας και ελάχιστα διαφοροποιημένης γλώσσας συνδέονται με τους ένδοξους παππούδες τους, πως είναι οι άξιοι και πρωτότοκοι κληρονόμοι τους. Οι εκατοντάδες διδακτικές ώρες στο σχολείο, ο μόχθος, τα διαγωνίσματα, οι βαθμοί και το άγχος καθηγητών και παιδιών για να εξυπηρετηθούν βασικά οι ίδιοι στόχοι της πάλαι ποτέ Εθνικής Ηθικής Διαπαιδαγώγησης.
Ο ιδεολογικός αυτός σκοπός επιχειρείται μέσα από μια εσκεμμένη σύγχυση: η αδιαμφισβήτητη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας (συνέχεια με την έννοια πως δεν διασπάστηκε στην ιστορική της πορεία σε ξεχωριστές γλώσσες όπως η λατινική) δεν την καθιστά ενιαία3 γλώσσα, αφού οι αλλαγές που υπέστη σε όλα τα επίπεδα (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, λεξιλόγιο) ήταν δραστικές. Γι’ αυτό και ο μόνος ουσιαστικά γλωσσικός σκοπός που αναφέρεται4 στον πρόλογο είναι «η παρακολούθηση της σημασίας των λέξεων μέσα στο χρόνο», αφού κυρίως η «λέξη» προσφέρεται για να εντοπιστούν οι ομοιότητες.
Όμως, ούτε η γλώσσα ταυτίζεται με τις «λέξεις» ούτε είναι σοβαρός στόχος για ένα γλωσσικό μάθημα αυτή η «γοητευτική εξερεύνηση» των λέξεων, τη στιγμή που, όποιος έχει στοιχειώδεις γνώσεις γλωσσολογίας, γνωρίζει πως οι ζωντανές γλώσσες (όπως η νέα ελληνική) κατακτώνται και εμπλουτίζονται με συγχρονικούς όρους και όχι μέσα από ετυμολογικές αναφορές. Ο μύθος της «ενιαίας» γλώσσας συμπληρώνεται με την απλοϊκή παρομοίωση της γλώσσας με δέντρο που έχει «ρίζες» τις οποίες πρέπει να προσέχουμε και να ποτίζουμε, παρομοίωση που θα εξόργιζε κάθε σοβαρό γλωσσολόγο.
Η μύηση των παιδιών στην αξία του μαθήματος ολοκληρώνεται με μια θέση που οι συγγραφείς του βιβλίου δεν τόλμησσαν να διατυπώσουν οι ίδιοι (ίσως γιατί μυρίστηκαν κράξιμο) και κατέφυγαν στην αυθεντία ενός ιταλού κλασικού φιλόλογου και σε ένα κείμενο του 1967. Ο μύθος της «τέλειας γλώσσας» δεν αντέχει σε οποιαδήποτε επιστημονική κριτική. Για την επιστήμη της γλωσσολογίας όλες οι γλώσσες ως επικοινωνιακά συστήματα είναι ισότιμες (με την έννοια πως εμπεριέχουν στις δομές τους ισότιμους μηχανισμούς παραγωγής νοημάτων). Το γεγονός πως κάποιες γλώσσες (όπως η αρχαία ελληνική και η λατινική) συνδέθηκαν με σημαντικά γραπτά κείμενα του παγκόσμιου πολιτισμού, οφείλεται στις ιστορικές και πολιτισμικές συνθήκες των κοινωνιών που τα παρήγαγαν και όχι σε κάποια εγγενή ανωτερότητα των γλωσσών αυτών ως σημειωτικών συστημάτων (δηλ. στη «σημασιολογική ακρίβεια των συνωνύμων, στο παιχνίδι των μορίων» και σε άλλα τέτοια φαιδρά).
Τέλος, ο ολοφάνερα μαξιμαλιστικός στόχος στο τέλος του προλόγου (να έχουν αποκτήσει οι μαθητές τελειώνοντας το γυμνάσιο μια αρκετά καλή γνώση της αρχαίας γλώσσας) και η ευχή να μπορέσουν κάποτε (συνεχίζοντας μόνοι τους τη μελέτη) να διαβάζουν κείμενα στο πρωτότυπο, είναι καθαρά προσχηματικά. Διαψεύδονται από την ίδια την πραγματικότητα (όσο κι αν το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο απαγορεύει τη διερεύνησή της) τη στιγμή που ακόμα και οι φιλόλογοι προσεγγίζουν τα πρωτότυπα κείμενα μόνο με μια στοίβα λεξικά.
Παρακολουθώντας τις – μάλλον βιαστικές αλλά ειλικρινείς και αποκαλυπτικές – συζητήσεις στο ιστολόγιο, διαπιστώνω την αμφιθυμία πολλών συναδέλφων πάνω στο θέμα. Απογοήτευση από τη μια μεριά για τα αποτελέσματα και τις αξεπέραστες δυσκολίες της διδασκαλίας του μαθήματος στο γυμνάσιο, αλλά και μια εδραιωμένη πεποίθηση από την άλλη πως το πρόβλημα είναι η μέθοδος, τα εγχειρίδια κλπ., πως υπάρχει τρόπος να μάθουν οι μαθητές αρχαία στο γυμνάσιο (ίσως με κάτι σαν παιγνίδι, κάτι πιο ευχάριστο, πιο ελκυστικό κλπ), αλλά δεν τον έχουμε ακόμα ανακαλύψει ή τον στρεβλώνουν οι αγκυλώσεις κάποιων συντηρητικών καρεκλοκένταυρων.
Φοβάμαι πως πριν συζητήσουμε τον τρόπο, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε πειστικά σ’ αυτή τη μόνιμη και ενοχλητική απορία των μαθητών: «γιατί μαθαίνουμε αρχαία ελληνικά;». Αν είμαστε στοιχειωδώς έντιμοι ως επιστήμονες και ως δάσκαλοι, οφείλουμε να μην το κάνουμε με τον τρόπο του εγχειριδίου της Α΄ γυμνασίου, δηλαδή επιστρατεύοντας ιδεολογήματα και θέσεις επιστημονικά αστήριχτες.
Αν πάλι δεν έχουμε απάντηση στο ερώτημα, θα πρέπει, πριν από οτιδήποτε άλλο, αυτή να αναζητήσουμε πριν μπούμε στην τάξη. Να την αναζητήσουμε διαβάζοντας, συζητώντας, παρακολουθώντας έναν διάλογο που έχει ανοίξει εδώ και δεκαετίες και έχει σωρεύσει αρκετό υλικό. Σε κάθε άλλη περίπτωση κινδυνεύουμε να εκτεθούμε στα μάτια των υποψιασμένων μαθητών είτε δίνοντας απαντήσεις στα όρια της κυνικής χρησιμοθηρίας («γιατί θα σου χρειαστούν στο λύκειο και στις εξετάσεις») είτε στέλνοντάς τους στα χωράφια να ξεθάβουν επιγραφές.
Για το υπουργείο όμως τέτοιες συζητήσεις και απορίες είναι εξ ορισμού απαγορευμένες, αφού οι μαθητές «δεν είναι σε θέση, και λόγω ηλικίας και λόγω βιωμάτων και γλωσσικών εμπειριών απαιτητικού λόγου, να συνειδητοποιήσουν το όφελος που μπορεί να έχουν ή να μην έχουν από την επαφή τους με τα Αρχαία Ελληνικά». Τουλάχιστον αυτή την απάντηση έδωσαν οι φωστήρες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στον καθηγητή Μιχάλη Κελπανίδη, όταν του αρνήθηκαν τη διεξαγωγή έρευνας για τις απόψεις των μαθητών του γυμνασίου απέναντι στο μάθημα 1.
Ωστόσο, νομίζω αξίζει να δούμε (παρακάμπτοντας την επίσημη στοχοθεσία του μαθήματος και τη σύγχυση που επικρατεί εκεί, όπως εύστοχα έχει δείξει σε κείμενά του ο Λάμπρος Πόλκας 2), πώς το εκπαιδευτικό σύστημα προσπαθεί να πείσει τους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου για την αξία του μαθήματος κατά την πρώτη τους επαφή με την αρχαία γλώσσα, μέσα από μια περιδιάβαση των πρώτων σελίδων του αντίστοιχου σχολικού εγχειριδίου (Ν. Μπεζεντάκος, Α. Παπαθωμάς, Ε. Λουτριανάκη, Β. Χαραλαμπάκος, Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2009).
Στον Πρόλογο του βιβλίου, μια σελίδα που απευθύνεται στους μαθητές και είναι γραμμένη σε απλό, φιλικό και διδακτικό ύφος, οι συγγραφείς τεκμηριώνουν τη χρησιμότητα της γνωριμίας με την αρχαία ελληνική γλώσσα τονίζοντας τα εξής :
1) Τα Αρχαία Ελληνικά είναι μια πολύ πειθαρχημένη και ταυτόχρονα ελεύθερη γλώσσα και η κατανόηση της δομής των κειμένων της οξύνει τη σκέψη του μαθητή όσο και μια αλγεβρική εξίσωση.
2) Ο στόχος του βιβλίου είναι να δείξει τη συνέχεια και τη συγγένεια της αρχαίας και της νέας ελληνικής, μια και η πρώτη είναι ο "όχι και τόσο μακρινός πρόγονος" της σημερινής γλώσσας. Η συνέχεια και η συγγένεια θα διαπιστωθούν με την παρακολούθηση της σημασίας και της χρήσης των λέξεων μέσα στο χρόνο, διαδικασία που μπορεί να πάρει τη μορφή μιας γοητευτικής εξερεύνησης.
3) Τα Αρχαία πρέπει να πάψουν να θεωρούνται μάθημα δύσκολο και άχρηστο, γιατί «είναι οι ρίζες της γλώσσας μας και πρέπει να τα φροντίζουμε γιατί η γλώσσα μας τα έχει ανάγκη, όπως ακριβώς κάθε ζωντανός οργανισμός έχει ανάγκη τις ρίζες του».
4) Στόχος της διδασκαλίας στο Γυμνάσιο είναι, τελειώνοντας την τρίτη τάξη, να έχουν αποκτήσει μια αρκετά καλή γνώση της αρχαίας γλώσσας. «Ίσως έτσι φθάσουν κάποτε να συνεχίσουν την ενασχόλησή τους με τη γλώσσα και να αποκτήσουν το προνόμιο να κατανοήσουν κάποιο αρχαίο κείμενο διαβάζοντάς το στο πρωτότυπο».
Στο πρώτο μάθημα, μετά το «Ταξίδι των λέξεων στο χρόνο...», στην παράγραφο με τίτλο «Οι Έλληνες και η ελληνική γλώσσα» σημειώνεται: «η Ελληνική αποτελεί μοναδικό παράδειγμα γλώσσας με αδιάκοπη ιστορική συνέχεια. Έτσι, μπορούμε να μιλάμε για ενιαία ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα έως σήμερα» (οι υπογραμμίσεις στο πρωτότυπο).
Στο τελευταίο μέρος του πρώτου μαθήματος, το επιμύθιο δίνεται με ένα απόσπασμα από το βιβλίου ενός ιταλού φιλολόγου (Raffaele Cantarella, La letteratura greca classica, Firenze 1967, σ. 25) με τίτλο "Γιατί να μάθω Αρχαία Ελληνικά;" όπου, μεταξύ άλλων αναφέρεται : «... Ο άπειρος πλούτος της λεξιλογικής παραδόσεως, η σχεδόν απεριόριστη δυνατότητα συνθέσεως, η σημασιολογική ακρίβεια των πολυάριθμων συνωνύμων, η απλότητα του κλιτικού συστήματος των ονομάτων και ο πλούτος του κλιτικού συστήματος των ρημάτων, το εναλλασσόμενο παιχνίδι των μορίων και των προθέσεων, η διαφάνεια της λογικής και συντακτικής δομής, το εύηχον και η μουσικότητα, τέλος, δημιούργησαν το πιο τέλειο όργανο που ο άνθρωπος έφτιαξε, για να εκφράσει τις σκέψεις του».
Κάπως έτσι τελειώνει το εισαγωγικό μάθημα προτού εισαχθούν τα πρωτάκια, στις επόμενες σελίδες, στα κείμενα και τον ονειρεμένο κόσμο της σύνταξης και της γραμματικής της αττικής διαλέκτου.
Όποιος διαβάσει τον πρόλογο και το πρώτο μάθημα του εγχειριδίου, εύκολα αντιλαμβάνεται πως το βάρος πέφτει στις έννοιες της συνέχειας, της συγγένειας, της εγγύτητας της νεοελληνικής γλώσσας με την αρχαία, των ομοιοτήτων τους αν θέλετε, για να καταλήξει στη διαπίστωση της (μοναδικής στον κόσμο) ενιαίας γλώσσας. Πρόκειται για μια εξόφθαλμα ιδεολογική επιλογή. Τα πρωτάκια καλούνται να μελετήσουν τα αρχαία ελληνικά πρωτίστως και κυρίως για να νιώσουν πως μέσω μιας ενιαίας και ελάχιστα διαφοροποιημένης γλώσσας συνδέονται με τους ένδοξους παππούδες τους, πως είναι οι άξιοι και πρωτότοκοι κληρονόμοι τους. Οι εκατοντάδες διδακτικές ώρες στο σχολείο, ο μόχθος, τα διαγωνίσματα, οι βαθμοί και το άγχος καθηγητών και παιδιών για να εξυπηρετηθούν βασικά οι ίδιοι στόχοι της πάλαι ποτέ Εθνικής Ηθικής Διαπαιδαγώγησης.
Ο ιδεολογικός αυτός σκοπός επιχειρείται μέσα από μια εσκεμμένη σύγχυση: η αδιαμφισβήτητη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας (συνέχεια με την έννοια πως δεν διασπάστηκε στην ιστορική της πορεία σε ξεχωριστές γλώσσες όπως η λατινική) δεν την καθιστά ενιαία3 γλώσσα, αφού οι αλλαγές που υπέστη σε όλα τα επίπεδα (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, λεξιλόγιο) ήταν δραστικές. Γι’ αυτό και ο μόνος ουσιαστικά γλωσσικός σκοπός που αναφέρεται4 στον πρόλογο είναι «η παρακολούθηση της σημασίας των λέξεων μέσα στο χρόνο», αφού κυρίως η «λέξη» προσφέρεται για να εντοπιστούν οι ομοιότητες.
Όμως, ούτε η γλώσσα ταυτίζεται με τις «λέξεις» ούτε είναι σοβαρός στόχος για ένα γλωσσικό μάθημα αυτή η «γοητευτική εξερεύνηση» των λέξεων, τη στιγμή που, όποιος έχει στοιχειώδεις γνώσεις γλωσσολογίας, γνωρίζει πως οι ζωντανές γλώσσες (όπως η νέα ελληνική) κατακτώνται και εμπλουτίζονται με συγχρονικούς όρους και όχι μέσα από ετυμολογικές αναφορές. Ο μύθος της «ενιαίας» γλώσσας συμπληρώνεται με την απλοϊκή παρομοίωση της γλώσσας με δέντρο που έχει «ρίζες» τις οποίες πρέπει να προσέχουμε και να ποτίζουμε, παρομοίωση που θα εξόργιζε κάθε σοβαρό γλωσσολόγο.
Η μύηση των παιδιών στην αξία του μαθήματος ολοκληρώνεται με μια θέση που οι συγγραφείς του βιβλίου δεν τόλμησσαν να διατυπώσουν οι ίδιοι (ίσως γιατί μυρίστηκαν κράξιμο) και κατέφυγαν στην αυθεντία ενός ιταλού κλασικού φιλόλογου και σε ένα κείμενο του 1967. Ο μύθος της «τέλειας γλώσσας» δεν αντέχει σε οποιαδήποτε επιστημονική κριτική. Για την επιστήμη της γλωσσολογίας όλες οι γλώσσες ως επικοινωνιακά συστήματα είναι ισότιμες (με την έννοια πως εμπεριέχουν στις δομές τους ισότιμους μηχανισμούς παραγωγής νοημάτων). Το γεγονός πως κάποιες γλώσσες (όπως η αρχαία ελληνική και η λατινική) συνδέθηκαν με σημαντικά γραπτά κείμενα του παγκόσμιου πολιτισμού, οφείλεται στις ιστορικές και πολιτισμικές συνθήκες των κοινωνιών που τα παρήγαγαν και όχι σε κάποια εγγενή ανωτερότητα των γλωσσών αυτών ως σημειωτικών συστημάτων (δηλ. στη «σημασιολογική ακρίβεια των συνωνύμων, στο παιχνίδι των μορίων» και σε άλλα τέτοια φαιδρά).
Τέλος, ο ολοφάνερα μαξιμαλιστικός στόχος στο τέλος του προλόγου (να έχουν αποκτήσει οι μαθητές τελειώνοντας το γυμνάσιο μια αρκετά καλή γνώση της αρχαίας γλώσσας) και η ευχή να μπορέσουν κάποτε (συνεχίζοντας μόνοι τους τη μελέτη) να διαβάζουν κείμενα στο πρωτότυπο, είναι καθαρά προσχηματικά. Διαψεύδονται από την ίδια την πραγματικότητα (όσο κι αν το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο απαγορεύει τη διερεύνησή της) τη στιγμή που ακόμα και οι φιλόλογοι προσεγγίζουν τα πρωτότυπα κείμενα μόνο με μια στοίβα λεξικά.
Παρακολουθώντας τις – μάλλον βιαστικές αλλά ειλικρινείς και αποκαλυπτικές – συζητήσεις στο ιστολόγιο, διαπιστώνω την αμφιθυμία πολλών συναδέλφων πάνω στο θέμα. Απογοήτευση από τη μια μεριά για τα αποτελέσματα και τις αξεπέραστες δυσκολίες της διδασκαλίας του μαθήματος στο γυμνάσιο, αλλά και μια εδραιωμένη πεποίθηση από την άλλη πως το πρόβλημα είναι η μέθοδος, τα εγχειρίδια κλπ., πως υπάρχει τρόπος να μάθουν οι μαθητές αρχαία στο γυμνάσιο (ίσως με κάτι σαν παιγνίδι, κάτι πιο ευχάριστο, πιο ελκυστικό κλπ), αλλά δεν τον έχουμε ακόμα ανακαλύψει ή τον στρεβλώνουν οι αγκυλώσεις κάποιων συντηρητικών καρεκλοκένταυρων.
Φοβάμαι πως πριν συζητήσουμε τον τρόπο, θα πρέπει να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε πειστικά σ’ αυτή τη μόνιμη και ενοχλητική απορία των μαθητών: «γιατί μαθαίνουμε αρχαία ελληνικά;». Αν είμαστε στοιχειωδώς έντιμοι ως επιστήμονες και ως δάσκαλοι, οφείλουμε να μην το κάνουμε με τον τρόπο του εγχειριδίου της Α΄ γυμνασίου, δηλαδή επιστρατεύοντας ιδεολογήματα και θέσεις επιστημονικά αστήριχτες.
Αν πάλι δεν έχουμε απάντηση στο ερώτημα, θα πρέπει, πριν από οτιδήποτε άλλο, αυτή να αναζητήσουμε πριν μπούμε στην τάξη. Να την αναζητήσουμε διαβάζοντας, συζητώντας, παρακολουθώντας έναν διάλογο που έχει ανοίξει εδώ και δεκαετίες και έχει σωρεύσει αρκετό υλικό. Σε κάθε άλλη περίπτωση κινδυνεύουμε να εκτεθούμε στα μάτια των υποψιασμένων μαθητών είτε δίνοντας απαντήσεις στα όρια της κυνικής χρησιμοθηρίας («γιατί θα σου χρειαστούν στο λύκειο και στις εξετάσεις») είτε στέλνοντάς τους στα χωράφια να ξεθάβουν επιγραφές.
Γιάννης Μαργιούλας
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. βλ. την απάντηση του καθηγητή στο http://www.alfavita.gr/anakoinoseis/ank29_5_9_1253.php
2. Λάμπρος Πόλκας, «Η διδασκαλία του μαθήματος της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο γυμνάσιο και το λύκειο», στο Α. - Φ. Χριστίδης (επιμ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 234-238.
3. Περιττό να πούμε πως ο όρος «ενιαία γλώσσα», δημιούργημα του εθνικού μας γλωσσολόγου, πρύτανη, λεξικογράφου κλπ κλπ, δεν απαντάται πουθενά και αποτελεί επιστημονικό νεολογισμό. Φαίνεται πως είναι μοναδικό φαινόμενο, όπως μοναδική είναι η ελληνική γλώσσα … (μήπως και η ελληνική φυλή που τη μιλά;)
4. Ο άλλος, ο πιο αμφιλεγόμενος σκοπός της διδασκαλίας των αρχαίων παρακάμπτεται και αποσιωπάται (έστω κι αν υπονοείται) : πράγματι, πουθενά δεν υποστηρίζεται πως η γνώση των αρχαίων θα βελτιώσει τη χρήση της νέας ελληνικής.
37 σχόλια:
Δεν μπορώ να απαντήσω σε μια τόσο εμπεριστατωμένη ανάρτηση με την ίδια αρτιότητα, κ. Μαργιούλα. Συμφωνώ με πολλές από τις διαπιστώσεις σας, διαφωνώ με το δια ταύτα (αν είναι η κατάργηση των αρχαίων στο γυμνάσιο). Έχω τοποθετηθεί αρκετές φορές αναλυτικά επ' αυτού και στο μπλογκ του Βασίλη και στου θερσίτη, αλλά έχω και δημόσια παραδεχτεί πως όπως τα διδάσκουμε αυτή τη στιγμή είναι προτιμότερο να καταργηθούν. Έχουμε έτσι μια ελπίδα κάποιοι να μην τα απεχθάνονται τόσο κι ας μην τα ξέρουν.
Θέλω εδώ να σας πω τι θα απαντούσα εγώ στους μαθητές μου: Δεν θα απαντούσα, θα τους έδινα κείμενα: ένα του Παπαδιαμάντη, ένα του Ροΐδη, ένα του Εμπειρίκου, ένα απόσπασμα από τα εγκώμια του επιταφίου, μια περικοπή ενός ευαγγελίου (δεν είμαι ένθεη, κάθε άλλο, αλλά αυτά τα κείμενα είναι η κουλτούρα μας και είναι ακόμη παρόντα στη ζωή μας)έναν μύθο του Αισώπου, ένα αρχαίο...γκράφιτι, ένα... πιπεράτο του Αριστοφάνη, με τις ίδιες πάνω κάτω βωμολοχίες που λένε οι ίδιοι, ακόμα κι ένα καλοδιαλεγμένο κομματάκι από τον Όμηρο θα έβαζα, εκείνο με την απάτη της Ήρας ας πούμε. Κι άλλα κι άλλα, που τώρα πρωί πρωί μου διαφεύγουν. Και θα τους ζητούσα να τα διαβάσουν να προσπαθήσουν να μαντέψουν, να παίξουν μ' αυτά, να τα χαρούν, να τα ζωγραφίσουν και θα τους ρώταγα να μου πουν τις απορίες τους πάνω σ' αυτά. ΑΚΡΙΒΩΣ αυτή η απάντηση Σ' ΑΥΤΕΣ τις απορίες είναι ΜΟΝΟ Ο ΛΟΓΟΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ. Ούτε λέξη παραπάνω.
Ξέρω άτομα που σαν μαθητές έχασαν πάρα πολλές ώρες από τη ζωή τους στα αρχαία ελληνικά, τα έμαθαν πολύ καλά και οι ίδιοι μου λένε ότι δεν τα έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ. Φυσικά, δεν τολμούν ούτε να σκεφτούν να διαβάσουν αρχαία από το πρωτότυπο. Εγώ τουλάχιστον αυτά που έμαθα στη δεύτερη δέσμη τα χρησιμοποιώ συχνά στη ζωή μου.
Τι θέλω να πω: Η μέρα έχει 24 ώρες και απλώς δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Προτιμώ κάποιον που διαβάζει νεοελληνικά κείμενα και τα απολαμβάνει και παράλληλα γνωρίζει και τις επιστήμες, τόσο τις φυσικές όσο και τις κοινωνικές, παρά κάποιον που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη των αρχαίων ελληνικών και παραμελεί, κυρίως, τις φυσικές επιστήμες. Πώς να το κάνουμε, είναι πιο μορφωμένος και πιο επίκαιρος. Πώς ένας κλασικός φιλόλογος μπορεί, με τη μελέτη μόνο των αρχαίων κειμένων, να καταλάβει το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Πώς μπορεί να κρίνει τις προτεινόμενες λύσεις; Για να μη μιλήσω για τη βιοηθική, για την προέλευση του σύμπαντος, τη θεωρία της εξέλιξης ή το σύγχρονο διάλογο άθεων και θρησκευόμενων.
Γυριστρούλα, δε νομίζω πως υπάρχει χρόνος για τα αρχαία. Ευτυχώς που υπάρχει και η μετάφραση.
Και κάτι ακόμα. Παλιότερα είχα διαβάσει Σαίξπηρ από το πρωτότυπο. Μου έφυγε η ψυχή. Ξέρω ότι δυσκολεύει και τους αγγλόφωνους μαθητές. Παρατήρησα, όμως, κάτι. Η γλώσσα του είναι πολύ πιο κοντά στα σύγχρονα αγγλικά από ό,τι είναι ο Παπαδιαμάντης στη δημοτική. Και ο Παπαδιαμάντης του ρίχνει και δύο αιώνες.
Gyristoula2
Ειλικρινά, το ίδιο θα έκανα κι εγώ με τα παιδιά. Παρόμοια κείμενα θα τους πρόσφερα. Όμως, γιατί άραγε συμπεραίνω πως αν οι μαθητές - καθώς λες - διάβαζαν, μάντευαν, έπαιζαν, χαίρονταν, ζωγράφιζαν και απορούσαν, αυτό που θα προέκυπτε θα ήταν η ανάγκη για μια καλογραμμένη ιστορία της ελληνικής γλώσσας στο γυμνάσιο και όχι η ανάγκη για αρχαία ελληνικά;
Ίσως γιατί τα κείμενα που θα πρότεινες εκτείνονται από τον Όμηρο ως τον Εμπειρίκο και μια απλή γνωριμία μαζί τους δεν προϋποθέτει να εντρυφήσει κάποιος στη γραμματική της αττικής διαλέκτου.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος, καμία χρησιμότητα που να μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρέπει να διαβάζουμε την αρχαία ελληνική γραμματεία στη γλώσσα που γράφτηκε.
Αυτό είναι το πνεύμα της απάντησης που δίνω, πριν ακόμα τεθεί λεκτικά το ερώτημα. Ξέρω ότι ίσως το ερώτημα δεν τεθεί, γιατί στο Λύκειο οι μαθητές έχουν ήδη υποστεί την κατήχηση περί ενιαίας γλώσσας και άλλων ιδεογογημάτων.
Προφανώς, επίσης υποψιάζονται ότι κανείς (ή ελάχιστοι) από τους κατηχητές τους δεν διαβάζει αρχαιοελληνικά κείμενα στο πρωτότυπο, ίσως ούτε καν σε μετάφραση. Ίσως καταλαβαίνουν και ότι λίγοι από τους κατηχητές τους μπορούν να διαβάσουν...
Οι δύο παραπάνω παρατηρήσεις ζωγραφίζονται στα μάτια σαν εθισμός υποταγής στην ανωτερότητα της «πρότυπης» γλώσσας. Και η υποταγή αυτή συντελεί να μη ξαναρωτούν το εύλογο: «γιατί διδασκόμαστε την αρχαία ελληνική γλώσσα;»
Η απάντηση λειτουργεί σαν σοκ, άναυδοι περιμένουν τη συνέχεια...
Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να πειστούν και να ακολουθήσουν το μάθημα: «αν αυτό μας προσφέρει κάποιες ευχάριστες στιγμές». Έτσι το διατύπωσε «μέτριος» μαθητής και κράτησα τη διατύπωση γιατί αφορά και εμάς.
Πόσες ευχάριστες στιγμές μειδιάματος μας προσφέρει η διδασκαλία αρχαίων αττικών ελληνικών κειμένων;
Αν τα αρχαία μπορούν να γίνουν ευχάριστα, όμορφα, τότε οι μαθητές καταλαβαίνουν ότι όλα τα ευχάριστα και όμορφα πράγματα στη ζωή είναι άχρηστα. Και ότι τα ευχάριστα και όμορφα πράγματα δεν επιβάλλονται!
Εξαιρετικό το κείμενο του Γιάννη!
Όσον αφορά τον περιβόητο "τρόπο διδασκαλίας των αρχαίων", ακόμα τον ψάχνουμε... και δεν θα τον βρούμε! Όταν η γλωσσολογική επιστήμη απαντά με απόλυτη τεκεμηρίωση πως κυνηγάμε μια χείμερα, τότε καμιά παιδαγωγική πρακτική δεν μπορεί να δώσει πνοή στο ανιαρό τοπίο μιας τάξης που διδάσκεται μετά μανίας περισσότερα και συνθετότερα αρχαία ελληνικά από αυτά που ζητούν στις πανελλαδικές! Και μόνο αυτή η έλλειψη μέτρου δείχνει πως ο στόχος της διδασκαλίας τους στο γυμνάσιο σίγουρα δεν έχει σχέση με τη γνωριμία των μαθητών με τον αρχαίο κόσμο.
Κανένας, ούτε ο πιο εξειδικευμένος φιλόλογος σήμερα, δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι κατέχει σε βάθος και σε έκταση την αρχαία ελληνική γραμματεία και μπορεί να προσεγγίσει με άνεση οποιοδήποτε κείμενο, χωρίς λεξικά και μελέτες. Κι όμως ο μαξιμαλισμός μας κτυπάει κόκκινο. Θέλουμε να βγάλουμε καλύτερους φιλόλογους από μας τα δόλια τα 13χρονα! Ανάμεσα σ' αυτό και στο καθόλου αρχαία, κ Μαργιούλα, υπάρχουν πολλά και καλά πράγματα να κάνουμε, ας τα πούμε ιστορία της γλώσσας, ας τα πούμε παιχνίδι με τα παλιότερα ελληνικά μας, ας τα πούμε μαθαίνω διαχρονικά τη γλώσσα μου, σε τελική ανάλυση.
Αν τους δώσουμε κείμενα σαν κι αυτά που αναφέρω και μόνη της θα προκύψει η ανάγκη γλωσσικής εξομάλυνσης για την κατανόησή τους. ΑΥΤΟ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΑΥΤΟ μπορεί να είναι τα "αρχαία", ούτε υπογεγραμμένη παραπάνω.
Εγώ πάντως έχω δύο απορίες:
α) Τι θα χάσει κάποιος που δε θα διδαχτεί καθόλου αρχαία, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο;
β) Αν συμφωνήσουμε ότι, όντως, κάτι χάνει, αυτό είναι αναντικατάστατο; Δεν μπορεί να αποκτηθεί με άλλον τρόπο;
Ελπίζω να μου απαντήσει κάποιος στα δύο ερωτήματα. Είναι κάτι που με βασανίζει από το Γυμνάσιο και πραγματικά θέλω να το μάθω. Τι χάνουμε όλοι εμείς, πάνω από 6.000.000.000, που δεν ξέρουμε αρχαία; Είναι τόσο πολύτιμο και αναντικατάστατο;
Προσέξτε δε μιλάω για τον πολιτισμό των αρχαίων, αλλά για τη γλώσσα τους.
Κατ’ αρχάς θέλω να τονίσω πως η προσωπική μου σχέση με την αρχαία ελληνική γλώσσα (την οποία σπούδασα και αγαπώ) δεν έχει να κάνει με τις απόψεις μου για τη θέση της στην εκπαίδευση, όπου πρέπει να πρυτανεύουν οι ανάγκες της ολόπλευρης και γενικής μόρφωσης των μαθητών και όχι οι δικές μας προτιμήσεις ή επιστημονικές προτεραιότητες.
Θεωρώ την αρχαία γλώσσα εργαλείο ενός ειδικού επιστήμονα. Η κατάκτησή της στο βαθμό που επιτρέπει την γλωσσική προσπέλαση των κειμένων και οδηγεί στην αισθητική τους απόλαυση και την κατανόηση του περιεχομένου και των ιδεών, είναι μια επίπονη και μακρόχρονη διαδικασία η οποία υπερβαίνει τα όρια και τις αντοχές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η διδασκαλία της στο ελληνικό σχολείο – ακόμα και σε εποχές που ήταν πολύ εντατικότερη – δεν όπλισε ποτέ τον μέσο απόφοιτο με αυτή την ικανότητα.
Φυσικά στο λύκειο πρέπει να εισαχθούν συστηματικά και εντατικά στη μελέτη της αρχαίας γλώσσας όσοι θα τη χρησιμοποιήσουν στις σπουδές τους. Όσοι δηλαδή προτίθενται να γίνουν φιλόλογοι, αρχαιολόγοι, όσοι θέλουν να ασχοληθούν με την αρχαία φιλοσοφία, την αρχαία ιστορία κτλ.
Οι υπόλοιποι, δηλαδή ο μέσος μαθητής και αυριανός εγγράμματος πολίτης, είναι κατά τη γνώμη μου σημαντικό να γνωρίσουν (στο τέλος του γυμνασίου ή την αρχή του λυκείου) την ιστορία της ελληνικής γλώσσας επιχειρώντας, εκτός των άλλων, και μια απλή γνωριμία με αντιπροσωπευτικά κείμενα όλων των εποχών. Αυτό δεν συνιστά συστηματική διδασκαλία αρχαίων ελληνικών κειμένων στο γυμνάσιο. Η διαφοροποίηση της πρότασης είναι νομίζω εμφανής. Για μια εκτενέστερη παρουσίαση της πρότασης βλ. την επιφυλλίδα του Μαρωνίτη στο "Βήμα" της περασμένης Κυριακής http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=122&artId=283201&dt=06/12/2009
Γιάννη,
όπως το φοβόμουνα, η επιφυλλίδα είναι ασαφής. Δεν ξεκαθαρίζει, δηλαδή, πως ακριβώς θα γίνεται το μάθημα. Αναμενόμενο. Εσύ, πιθανότατα, δεν το βλέπεις αλλά για μένα είναι εμφανέστατο. Μπορείς, επομένως, να μου αναφέρεις κάποιο συγκεκριμένο παράδειγμα; Τι θα μπορούσε να περιέχει αυτό το μάθημα; Ετυμολογία; Την μετεξέλιξη του "εις την" σε "στην"; Και σε τι θα βοηθούσε κάτι τέτοιο; Μέχρι ποιας εποχής κείμενα θα μπορούσε να προσπελάσει ο μέσος μαθητής;
Στόχος ενός τέτοιου μαθήματος δεν μπορεί να είναι η ικανότητα προσπέλασης παλαιότερων κειμένων. Τα κείμενα μπορεί να υπάρχουν για να υποστηρίζουν ενδεικτικά την αφήγηση μιας ιστορίας. Παρακολουθώντας την ιστορία του γλωσσικού του οργάνου (στα γενικά της χαρακτηριστικά και όχι στις απειράριθμες αλλαγές που συνέβησαν. λ.χ. η μετεξέλιξη του
"εις την" σε "στην" που αναφέρεις είναι λεπτομέρεια, αλλά οι αλλαγές στον τονισμό, η απώλεια της προσωδίας, οι επιδράσεις της γλώσσας με άλλες γλώσσες είναι σημαντικά)θα βοηθηθεί ο μαθητής και αυριανός πολίτης να κατανοήσει "τι είναι γλώσσα" και να ξεπεράσει τις μυθολογίες και τα γλωσσικά κόμπλεξ που κατατρέχουν τους σημερινούς χρήστες της ελληνικής. Θα συνειδητοποιήσει λ.χ. ότι η γλώσσα αλλάζει διαρκώς κι αυτό δε συνιστά "φθορά", ότι τα ξένα δάνεια δεν συνιστούν "απειλή" γιατί είναι μόνιμο γνώρισμα της ιστορίας των γλωσσών, ότι ο γραπτός λόγος ακολούθησε άλλη, συντηρητικότερη πορεία από τον προφορικό κλπ,κλπ.
Μια τέτοιου είδους μάθηση - παρόλο που κινδυνεύει να φορτωθεί τα αμαρτήματα της διδασκαλίας της ιστορίας - μπορεί με την κατάλληλη υποστήριξη (καλογραμμένα βιβλία, επιμόρφωση)να αποφορτίσει το αναλυτικό πρόγραμμα του γυμνασίου, να οπλίσει το μέσο άνθρωπο με μια στοιχειώδη γνώση για την υφή και την ιστορία του οργάνου επικοινωνίας, πιθανόν και να τον "απενοχοποιήσει" γλωσσικά.
Λυπάμαι που φιλόλογος (αν έχω σωστά καταλάβει) σαν τον υπογράφοντα ως Odysseas εκφράζει παρόμοιες απόψεις με αυτές στο πρώτο του σχόλιο. Περισσότερο δε, που τους επιτρέπει να τον εμπνέουν κατά την διδασκαλία της γλώσσας μας σε μαθητές. Αν κάποιος δεν είναι πεισμένος για ένα εγχείρημα, θα καταστρέψει και αυτό, και τους άλλους εμπλεκόμενους. Η επικινδυνότητά του σε αυτήν την περίπτωση είναι παροιμιώδης.
Και μόνη η σκέψη που παράγεται και εκδηλώνεται απο την έκθεση στον γλωσσικό και εκφραστικό πλούτο που επιτρέπει η βαθύτερη γνώση της Αρχαίας Ελληνικής είναι λόγος ικανός.
Δεν ξέρω αν σκεφτόμαστε πάνω στις λέξεις, ή τις παράγουμε ανεξαρτήτως σκέψεων, η ανθρωπότητα δεν απεφάνθη ακόμη. Ποιός όμως μπορεί να πάρει ευθύνη στους ώμους του την σκέψη των νέων? Σίγουρα όχι ο εκτελεστικός εκπρόσωπος ενός έθνους...
tasath,
πρώτον, μην αγχώνεσαι δεν είμαι φιλόλογος αλλά δάσκαλος. Το γλωσσικό μάθημα με έκανε η δουλειά να το αγαπήσω περισσότερο και από τις Φυσικές Επιστήμες, που είναι το πάθος μου από την παιδική μου ηλικία. Απλώς, πιστεύω βαθιά μέσα μου πως για να αγαπήσεις τη γλώσσα και να την υπηρετήσεις όσο καλύτερα μπορείς δεν χρειάζεται να ξέρεις αρχαία. Αυτό που οφείλεις να κάνεις είναι να εντρυφήσεις πάνω στη γλώσσα σου. Διαβάζοντας ποιοτικά κείμενα και γράφοντας παράλληλα. Αυτό προσπαθώ να πετύχω και με τους μαθητές μου. Να σκέφτονται όταν διαβάζουν και να γράφουν όμορφα κείμενα.
Δεύτερον, η σκέψη καλλιεργείται από πολλά πράγματα. Ρίξε μια ματιά εδώ. Εξάλλου, πάρα πολλοί έχουν μεγαλουργήσει χωρίς να ξέρουν αρχαία. Π.χ. Αϊνστάιν. Επομένως, δεν είναι απαραίτητα για την καλλιέργεια της σκέψης μας. Μπορούμε να την καλλιεργήσουμε κι αλλιώς.
Τρίτον, το ερώτημα δεν είναι αν τα αρχαία καλλιεργούν την σκέψη, εξάλλου και οι ξένες γλώσσες την καλλιεργούν, αλλά αν μας βοηθούν να μάθουμε καλύτερα τη γλώσσα μας. Αυτό δεν μπορούν να το κάνουν οι ξένες γλώσσες. Τα αρχαία μπορούν; Πάρε για παράδειγμα ένα στίχο του Κάλβου.
"Θέλει Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία"
Ωραίος στίχος. Τα αρχαία τον κάνουν ωραίο;
Ποια είναι η γνώμη σου;
Οδυσσέα,
Ωραία η σκέψη σου. Πρόβλημα το ότι είσαι δάσκαλος. Αν έψαχνες λίγο παραπάνω τα αρχαία όμως, θα καταλάβαινες αρτιότερα πως:
α)το "δάσκαλος" βγαίνει απο το "διδάσκαλος", που και μόνο ετυμολογικά σου μαρτυράει κάποιες αλήθειες που αλλοιώς δεν μπορείς να ιχνηλατίσεις: Διδάσκαλος = Διδειν-άσκησιν, και ίσως αμφίσημα: Να ασκεί το δίδειν! Δίνει δλδ άσκηση (δια παιδέματος στην παιδεία) σε μαθητές να μαθητεύσουν στο να ασκούν το δίδειν!
Η ενενοιολογική φύση της γλώσσας μας την καθιστά μοναδική στην γένεση πνεύματος, νομοτελειακά!
β) Παρότι δεν αμφισβητείται η μοναδικότητα του Αινστάιν, (αν είναι ιστορικά σωστά τα στοιχεία μας - βλ. Καραθεοδωρή), σε τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί η σύλληψη του με αυτήν του Ηράκλειτου, που περιέγραψε εν πολλοίς τόσο τον μακρόκοσμο όσο και τον μικρόκοσμο. Επισκέψου τον αν δεν σου έχει τύχει, και ίσως ανακαλύψεις κι εσύ τις δικές σου σχεσιακές ομοιότητες.
Ημουν άλλωστε πάντα θιασώτης του πνεύματος σε σχέση με τον παραγόμενο πλούτο, άρα μισούσα τον Παρθενώνα που έθαψε το Αθηναικό πνεύμα (μετά απο το show-off [επίτηδες στα αγγλικά] του 5ου αι. εξαφανίστηκε η φιλοσοφία για πολλά-πολλά χρόνια).
Οσο τεράστια πνεύματα κι αν υπήρξαν εν τη ελλείψει της αρχαίας Ελληνικής, κανένα σημείο δεν οριοθετεί την εξύψωση του πνεύματος. Αν μέσω αρτιώτερης γλώσσας μπορούμε να ανεβούμε υψηλώτερα, ας ανέβουμε. Αυτό λέω. Αν είναι δυνατόν στους μαθητές σου να τους παρασχεθεί η δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν μεγαλύτερο και ισχυρότερο ελατήριο για ανύψωση, μην τους αφήνεις με μικρώτερο και πιο αδύναμο... αν δε είσαι σίγουρος για τις σχέσεις αιτίας και αιτιατού μεταξύ γλώσσας και πνεύματος, τότε μην ρισκάρεις πάνω στους μαθητές σου!!! Δεν έχεις καν το δικαίωμα! Επιτελείς λειτούργημα υψίστης σημασίας, που δε θα αναγνωρισθεί ποτέ και απο κανέναν αρκετά. Η επίγνωση όμως του καθήκοντος είναι ΔΙΚΗ σου υπόθεση, και βαραίνει τελικά ΕΣΕΝΑ!
Οσο για το αν η γλώσσα η αρχαία καταφέρνει περισσότερα απ οοποιαδήποτε άλλη, αυτό μπορεί να φανεί απο τα παραχθέντα υπ'
αυτής! Σύγκρινε τα πνευματικά δημιουργήματα άλλων λαών, με τα των αρχαίων Ελλήνων, ή θεώρησε κριτικά τις θέσεις σε αυτό των ξένων ειδημόνων. Οσο σπουδαία κι αν είναι η Ραμαγιάνα ή άλλα κείμενα, σε συγκεκριμένους μάλιστα τομείς, δεν μπαίνουν στον ίδιο στίβο σύγκρισης με τα δικά μας έπη. Κυρίως όμως με το πνεύμα που σχματίστηκε και διαδόθηκε. Η σφραγίδα του υπάρχει ακόμα στην Δυτική Φιλοσοφία (Αριστοτελική), σήμανση (όροι Ελληνικοί σε όλες τις επιστήμες), αλλά και σε Ανατολικά αντίστοιχα πεδία...
Τέλος, να νοιώθεις ευτυχής που δεν είσαι φιλόλογος απλά (επάγγελμα) αλλά διδάσκαλος (λειτούργημα), αρκεί να αφουγκράζεσαι την φωνή του καθήκοντός σου μέσα σου! Ισως βρείς την αυτοπραγμάτωσή σου κάποτε μέσα απο αυτό...! (κάνω κάτι παρόμοιο, και λατρεύω τόσο τις αρχαίες μας παραδόσεις, όσο και την πυρηνική και κβαντομηχανική, την αστρονομία κλπ... - Πανεπιστήμων για τους αρχαίους = παν + επι + ίσταμαι, η έμφαση στο ΠΑΝ)...
Σε ευχαριστώ για την κόσμια απάντηση, και περιμένω τον (αντί)+λόγο σου...
ΥΓ. Δεν είμαι τόσο κολλημένος όσο δείχνει ο λόγος μου, ούτε ανήκω σε καμμία ένωση Ελληναράδων (τις οποίες και απεχθάνομαι, αφού συνήθως διώχνουν τον κόσμο απο την παράδοσή μας αντί να τον ελκύουν). Απλά χρησιμοποιώ τα κατάλληλα όπλα απο την φαρέτρα μου όταν και όπως κρίνω απαραίτητα, και αυτό είναι ένα απο τα πλεονεκτήματα της καλής γνώσης της γλώσσας μας...
Κάτι τελευταίο:
"Θέλει Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία"
Τι στον παραπάνω στίχο ΔΕΝ είναι αρχαίο? Κάποια λέξη? Το γενικώτερο πνεύμα μήπως? Τι απο αυτόν τον στίχο δεν τον διδαχθήκαμε απο την ιστορία και την παράδοσή μας???
Αν μου αποδείξεις κάτι, τότε ξανασυζητώ επι άλλης βάσεως...
Οδυσσέα,
Σε ευχαριστώ τέλος για το αρχείο που μοιράστηκες μαζί μου. Τον H. Gardner ειδικά τον γνωρίζω καλά, αφού διδάσκω Knowledge Management σε Αγγλικό Πανεπιστήμιο, και μαζί με Nonaka και άλλους διερευνούν το μαύρο κουτί που λέγεται γνώση μέσω των λειτουργιών του Νου και των ιδιοτήτων και διαδικασιών που προκύπτουν (και όχι μόνο).
Εχει ενδιαφέρον να ψάξει κανείς στις διαφορετικές μορφές Γνώσης που αναπτύσσονται στον άνθρωπο, και τις σχέσεις τους με τον πολιτισμό (κουλτούρα), και τις άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Η επίδραση της γλώσσας σε τέτοιους παράγοντες είναι καταλυτική, και στον βαθμό που διαφοροποιείται εννοιολογικά όπως η Ελληνική, γίνεται καθοριστική σε βαθμό ανεξερεύνητο, και μη εξερευνήσιμο!!!
Θεωρείται φερ' ειπείν η ΑΝΔΡΕΙΑ των Αθηναίων (που αρνούντο τείχη και άλογα στον πόλεμο, για να μην έχουν ανήθικο πλεονέκτημα έναντι των εχθρών) πως είναι αποκύημα της γενικώτερης φιλοσοφίας τους, την οποία γαλούχησε η γλώσσα μας.
Σε ζάλησα...
ΥΓ. Σαν ευχαριστώ για το κείμενο που μου έδωσες, λάβε κι εσύ αυτό:
http://files.myopera.com/tasath/files/Hellenic%20Article%20-%20The%20Greek%20Strategy.doc
Διδάσκω στρατηγική, και μιμούμενος (έστω και οικτρά) τον Ξ. Ζολώτα, αφιέρωσα κάποτε ένα λόγο μου για την Στρατηγική σε Αγγλόφωνο κοινό, κάνοντας χρήση της Ελληνικής και μόνο! Η γλώσσα μας κατέκτησε το πνεύμα της Ανατολής εν πολλοίς, αλλά και την καθημερινότητα της Δύσης. Κάτι πρέπει να λέει αυτό, και είναι διερευνητέο...
Πρώτον, σε καμιά επιστήμη οι όροι της δεν ορίζονται από την ετυμολογία τους. Έτσι και στην παιδαγωγική επιστήμη δεν πηγαίνουμε στα αρχαία για να μάθουμε τι σημαίνει δάσκαλος. Ο λόγος απλός. Δεν αρκεί η ετυμολογία για να τους προσδιορίσει. Κάποιες φορές λέει και ανοησίες ή άσχετα πράγματα.
Δεύτερον, οι ελληνικοί όροι υπάρχουν στις επιστήμες επειδή οι ευρωπαϊκοί λαοί είχαν κόμπλεξ με την εθνική τους γλώσσα. Σκέψου πως για πολλούς αιώνες έγραφαν στα λατινικά τα επιστημονικά κείμενα. Πλέον όμως κανένας δεν καταφεύγει στην ελληνική γλώσσα. Τι να την κάνουν; Δεν τους προσφέρει τίποτα. Μπορώ να σου πω αναρίθμητα παραδείγματα σύγχρονων όρων της παιδαγωγικής επιστήμης:
self-efficacy, self-image, learning disabilities κ.α.
Μην μου αναφέρεις αντιπαραδείγματα όπως mathematics. Ρώτα κάποιον αγγλόφωνο να δούμε αν λέξεις όπως το air, το disk, τις θεωρεί ξενόφερτες. Είναι πλέον αγγλικές. Εξάλλου, ούτε εμείς ούτε οι αρχαίοι έλεγαν mathematics. Και μόνο που το ακούω κάτι παθαίνω. Εμείς λέμε μαθηματικά. Μια χαρά λέξη είναι. Για να μη χαρακτηρίσω το maths. Ξεκάθαρα αγγλική.
Τρίτον, κανείς μα κανείς δεν υποστηρίζει πως οι Αρχαίοι Έλληνες μεγαλούργησαν εξαιτίας της γλώσσας τους. Στο κείμενο που σε παρέπεμψα φαίνεται καθαρά πως για να είναι κάποιος μεγάλος στα εικαστικά ή στα μαθηματικά ή στις φυσικές επιστήμες δεν χρειάζεται να είναι καλός στην γλώσσα.
Τέταρτον, δεν μου έχεις εξηγήσει πως γίνεται και έχουν μεγαλουργήσει άνθρωποι, η τεράστια πλειοψηφία των μεγάλων, χωρίς να ξέρουν αρχαία. Αυτό δεν είναι απόδειξη πως δεν είναι και τόσο σπουδαία τελικά;
Πέμπτον, συγγνώμη αλλά αυτά που έχει πει ο Αϊνστάιν δε συγκρίνονται με τον Ηράκλειτο.
Έκτον, όσον αφορά τον στίχο, δεν έγινα κατανοητός. Αυτό που θέλω να πω είναι πως η ομορφιά του απορρέει από τον συνδυασμό και την επιλογή των λέξεων και όχι από την καταγωγή τους. Π.χ. αν γράψω:
"Η Ελευθερία θέλει Αρετήν και Τόλμην"
ή αν προσθέσω μια ακόμα αρχαία λέξη
"Θέλει Αρετήν αλλά και Τόλμην η Ελευθερία"
ο στίχος αυτόματα χάνει σε ομορφιά.
Έβδομον, ανδρεία έχουν επιδείξει πάρα πολλοί λαοί, πολλοί από τους οποίους δεν είχαν ακούσει καν για αρχαία Ελλάδα.
Γεια σου tasath
Από τα συμφραζόμενα των σχολίων σου καταλαβαίνω ότι μία από τις απαντήσεις στο ερώτημα του ποστ (γιατί μαθαίνουμε αρχαία ελληνικά;) είναι ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα έχει χαρακτηριστικά που την καθιστούν ανώτερη (αρτιώτερη, μεγαλύτερο και ισχυρότερο ελατήριο, η αρχαία καταφέρνει περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη, κλπ).
Δεν θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες σχετικές με την τεκμηρίωση, αλλά παίρνω αφορμή από την σχέση σου με τον αγγλικό ακαδημαϊκό κόσμο.
Ίσως μπορείς να βοηθήσεις στη διασταύρωση μιας πληροφορίας που διάβασα στο βιβλίο του Παντελή Ε. Λέκκα Η εθνικιστική ιδεολογία, πέντε υποθέσεις εργασίας στην ιστορική κοινωνιολογία, ΕΜΝΕ-ΜΝΗΜΩΝ 1992 σελ. 152.
Αληθεύει ότι στα πλαίσια του ουαλλικού εθνικισμού κυριαρχεί και η αντίληψη ότι η γλώσσα τους είναι η αρχαιότερη σωζόμενη γραπτή γλώσσα;
@Οδυσσέα,
Ισως να είναι όπως τα λες. Προσωπικά αδυνατώ να παρακολουθήσω το σκεπτικό σου. Πιθανόν να μου λείπουν απαραίτητα στοιχεία. Διαφωνώ σε αρκετά απο όσα λες, μα δεν μου φαίνεται πως βοηθά να συνεχίσω μια τέτοια αντιπαράθεση, ιδιαίτερα απο την στιγμή που μιλάς με αφορισμούς. Ειδικά το παράδειγμα των μαθηματικών αδυνατώ να το τοποθετήσω σε κάποιο πλαίσιο που να αντιλαμβάνομαι και να μπορώ να το χειριστώ, ίσως να είναι και έτσι, μα μου είναι αδύνατον...
@as eon
Κατ' αρχήν, το συμπέρασμα περί ανωτερότητος θα ήταν αυθαίρετο ακόμα και αν ισχύουν οι ισχυρισμοί μου, απλά επειδή η ανωτερότητα σε κάποια κριτήρια δεν είναι ικανή συνθήκη για καθολική ανωτερότητα. Με ποιά κριτήρια τελικά, και ποιός τα ορίζει? Προσωπικά, ξεχωρίζω και διαλέγω τα κριτήρια μου και με αυτά κανω τις επιλογές μου, όπως όμως και όλοι μας...
Σε μετρήσιμα κριτήρια, η Ελληνική υπερέχει φανερά σε πολλά σημεία. Ούτε αυτό όμως την κάνει ανώτερη, μα τελικά δεν με απασχολεί. Το χρυσό μετάλιο ας το πάρει αυτός που το ψάχνει. Την λειτουργικότητα της γλώσσας όμως θεωρώ εγκληματικό να την παραβλέπουμε.
Για την Ουαλική και την Βασκική, αυτό που γνωρίζω είναι πως δεν μπορούν να αποδοθούν σε γνωστές καταβολές. Ανεξιχνίαστο σχετικά το παρελθόν τους. Το αν αυτό τις κάνει ανώτερες..., επίσης δεν με απασχολεί. Μας λείπουν αδιάσειστα στοιχεία άλλωστε που θα το μαρτυρούσαν. Κι αν βρίσκαμε, πάλι πιθανόν δεν θα είχαμε βρεί κάποια παλαιότερη πλάκα μιας άλλης γλώσσας, που ίσως στο μέλλον ανακαλύψουμε. Η Αμερική προυπήρχε του Κολόμβου, μόνο και μόνο επειδή ΥΠΗΡΧΕ ανεξαρτήτως του αν την ανακάλυπτε ή όχι... Δε υπήρξε όταν την ανακαλύψαμε. Δεν με απασχολεί όμως στον βαθμό που δεν μου είναι χρήσιμη, ή που δε χρειάζεται να την γνωρίσω. Με αυτή την έννοια, για τους Ευρωπαίους, πριν τον Κολόμβο, ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ! Πάντως σε διαβεβαιώ πως η Ουαλική είναι ένα πανέμορφο γλωσσικό δείγμα πολιτισμού, αρκετά μουσική, καμμία σχέση με την Αγγλική απολύτως, και ομιλείται απο υπέροχους και τόσο διαφορετικούς ανθρώπους!!!
(συνέχεια-->)
Οσον αφορά τη γλώσσα καθεαυτή, μου μοιάζει λίγο σαν το εργαλείο για ενα πίνακα ζωγραφικής: η εκφράσιμη γνώση μετατρέπεται σε δομικούς λίθους που την εναποθέτουν στο κατάλληλο καμβά. Αν έχω περιορισμένα χρώματα, μπορεί να κάνω υπέροχο πίνακα, ακόμα και ασπρόμαυρο. Μα δεν μπορώ να αναπαραστήσω τα πάντα γύρω μου. Αν έχω όλα τα χρώματα του κόσμου, είναι δυνατόν να καταφέρω να μιμηθώ στον τελειότερο βαθμό τον κόσμο γύρω μου, να αποδώσω ακόμα και αυτό το τέλειο λευκό και το τέλειο μαύρο ως όρια έκφρασης, να θέσω δλδ ακόμα ακόμα και αυτό καθαυτό το χρωματικό πλαίσιο! Το αν, και το τι θα καταφέρω, εξαρτάται απο πολλούς παράγοντες φυσικά, σχετικούς και άσχετους με εμένα. Μα τα χρώματα αυτά καθεαυτά είναι το βασικό εργαλείο για την αναπαράσταση. Ο πλούτος τους, μου προσφέρει περισσότερες πιθανότητες (συνδυαστική) μα και απίθανη ευελιξία. Οχι μόνο με κάνουν αποδοτικώτερο, αλλά κυρίως αποτελεσματικώτερο.
Αν επιμένει κάποιος πως με φτωχώτερη γλώσσα μπορεί εξίσουν να κάνει αριστουργήματα, ας δοκιμάσει να φτιάξει ένα τέτοιο, με την φτωχότερη γλώσσα που μπορεί να φανταστεί. Φτωχό παράδειγμα ίσως, αλλά και οι Ζουλού συνενοούνται, και ως γνωστόν έχουν τα δικά τους έπη. Απορώ όμως γιατί δεν θεωρούνται αυτά ως αξιοθαύμαστα μνημεία του ανθρώπινου πολιτισμού! Φτιάξτε μια γλώσσα με τις λιγώτερες δυνατές λέξεις, και διανοηθείτε τις δυνατότητες που σας δίνονται. Σκεφτείτε μια γλώσσα στην οποία θα μπορούσατε να εκφράσετε συναισθήματα ανέκφραστα, και διανοηθείτε επίσης τις δυνατότητες...
Στα μαθηματικά, καταφέρνουμε να προσεγγίσουμε το άπειρο μέσω ορίων, να το πετύχουμε ποτέ. Θέστε τα αντίστοιχα όρια (άνω και κάτω) και σκεφτείτε τι μπορείτε σε κάθε περίπτωση να προσεγγίσετε.
Σκεφτείτε έπειτα το γιατί ήταν οι Γερμανοί και έπειτα οι Γάλλοι που προσέγγισαν πιο επιτυχημένα την Αρχαία Ελληνική.
Το γιατί οι Γιαπωνέζοι και οι Κινέζοι (ιδεογράμματα) κατάφεραν να ξεχωρίσουν με τον πολιτισμό τους.
Η Ελληνική έχει επίσης κατά μία έννοια πρωτογενή ιδεογράμματα (αρκεί να μελετήσει κανείς την προέλευση του Α, του Β, κλπ.) μα δεν σταματά εκεί: κτίζεται μέσα σε χιλιάδες (?) χρόνια σε ανοικτό κώδικα, αλλάζοντας μορφή και σχήμα εννοιολογικό ανάλογα με το πλαίσιο αναφοράς, και την προσθαφαίρεση απαραίτητων συστατικών, με μια ευκολία που καμμία άλλη γλώσσα δεν θεωρείται πως κατάφερε, παραμένοντας όμως ΠΑΝΤΑ ΣΑΦΗΣ!
Τα μοναδικά χαρακτηριστικά χαρίζουν στον κάτοχο μοναδικές ιδιότητες...
Για Αρεία φυλή όμως, απευθυνθείτε σε άλλους. Για ανωτερότητα της γλώσσας σε άλλους επίσης. Αν σας ενδιαφέρει να γνωρίσετε ένα φαινόμενο, αφήστε τις προκαταλήψεις εκτός, τόσο όσον αφορά την ανωτερότητα, όσο και την κατωτερότητα, και ασχοληθείτε με το να ΕΡΩΤΕΥΘΕΙΤΕ το εξεταζόμενο φαινόμενο (Ο Ερωτας ερωτά, είναι το έρεισμα που ΔΕΝ ερίζει μα ερωτά, για διερεύνηση, και πεθαίνει νομοτελειακά μετά απο την πλήρη γνώση! Κάτι που δεν αντιλαμβάνονται οι γυναίκες, αφού ΔΕΝ ερωτεύονται... και κατηγορούν τους άνδρες πως παύουν να είναι ερωτευμένοι μαζί τους - άσχετο και συγχωρέστε με, μα βοηθά να καταδείξω πως η γλώσσα με βοηθά να αντιληφθώ βαθύτερα τα φαινόμενα)
Χωρίς γλώσσα είμαι είτε άπειρα πιο πλούσιος (κατά κάποιες εσωτερικές σχολές, ακόμα και την Χριστιανική) είτε απλά φτωχότερος... Οσο πιο πλούσια η γλώσσα στην δεύτερη περίπτωση, τόσο πλουσιώτερος.
Μιλησα όσο πιο απλοικά γινόταν, μα μου είναι δύσκολο να εκφραστώ υπο περιορισμούς. Ετσι όμως μπορώ να αντιληφθώ τον κόσμο γύρω μου, και αυτό προ- και περικαθορίζει την αδυναμία μου... Δύσκολο το απλοικό, απλό το δύσκολο... Ο κόσμος μας όμως είναι τοσο απλοικός όσο θέλουμε, και τόσο πολύπλοκος όσο μπορούμε να τον αντιληφθούμε. Το να τον καταργήσω όμως, με απλοικές προυποθέσεις ή παραδοχές, είναι τουλάχιστον κοροιδία...
Φιλικά - tasath
tasath,
έγραψες: "Και μόνη η σκέψη που παράγεται και εκδηλώνεται από την έκθεση στον γλωσσικό και εκφραστικό πλούτο που επιτρέπει η βαθύτερη γνώση της Αρχαίας Ελληνικής είναι λόγος ικανός."
Άρα, θα ήθελα να μου απαντήσεις σ' αυτήν την ερώτηση:
Πώς γίνεται και έχουν μεγαλουργήσει άνθρωποι, η τεράστια πλειοψηφία των μεγάλων, χωρίς να ξέρουν αρχαία. Αυτό δεν είναι απόδειξη πως δεν είναι και τόσο σπουδαία τελικά;
Δεν πιστεύω αυτό το ερώτημα να το θεωρείς αφορισμό. Αν το θεωρείς, πες το μου να το επαναδιατυπώσω.
Όντως, με ενδιαφέρει η άποψή σου. Δεν θεωρώ ότι είσαι οπαδός της Αρείας φυλής. Απλώς, απ' ό,τι έχω καταλάβει, πιστεύεις ότι η εκμάθηση των αρχαίων προσθέτει κάτι στον πνευματικό κόσμο του ανθρώπου που δεν μπορεί να το πάρει αλλιώς. Εγώ διαφωνώ. Πιστεύω πως η επαφή κάποιου με πνευματικά έργα, ένας μέρος είναι και ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, μας καλλιεργεί. Όχι όμως και η επαφή μας με την αττική διάλεκτο. Γιατί τότε όλοι όσοι δεν ξέρουν αρχαία θα έπρεπε να είναι κατώτεροι από τους κλασικούς φιλολόγους. Αυτό δεν το δέχομαι.
Επιπρόσθετα υποστηρίζω πως για να γίνει κάποιος καλός στην Ιατρική χρειάζεται να εντρυφήσει στις συναφείς επιστήμες. Τα αρχαία ελληνικά μόνο κακό θα του κάνουν. Αν θέλει να μελετήσει τη φιλοσοφία, απαραίτητο για μένα, υπάρχουν άφθονα βιβλία για να το κάνει. Τα αρχαία τι να του προσφέρουν; Αν πιστεύεις ότι, όντως, κάτι θα του προσφέρουν πες το πιο συγκεκριμένα. Πες μου ένα παράδειγμα, βρε αδελφέ, κάποιου που πήρε Νόμπελ Ιατρικής και το απέδωσε στη γνώση των αρχαίων ελληνικών. Και σκέψου, παράλληλα, αν τις ώρες που έχασε ο κάθε νομπελίστας για να κερδίσει το βραβείο τις αφιέρωνε στα αρχαία ελληνικά, τι θα κέρδιζε η ανθρωπότητα; Για μένα η απάντηση είναι τίποτα. Για σένα; Αν συμφωνείς στην τελευταία ερώτηση μαζί μου, γιατί τότε μας ζαλίζουν στο σχολείο με τα αρχαία;
OK λοιπόν, αφού το θέτεις έτσι θα σου πω όσο πιο σύντομα μπορώ, απαντώντας απο το τελευταίο προς το πρώτο ερώτημα:
(Α) Εχεις ακούσει τον Penrose? Ειμαι σίγουρος πως ναι, αφου ασχολείσαι με την φυσική. Ενας εκ των 3 κορυφαίων ζώντων φυσικών του αιώνα μας, εκδίδει γύρω στο 2003-4 βιβλίο του Περί συνειδήσεως, ή κάπως έτσι, και έρχεται στην Ελλάδα να το παρουσιάσει. Ο Γκοβόστης, αδελφός του εκδότη και φίλος καλός, με καλεί λόγω του μεταξύ εμού και αυτού γνωστού ενδιαφέροντός μου όχι μόνο για την επιστήμη που υπηρετώ, αλλά και τόσο για την φυσική όσο και για κάθε τι σχετιζόμενο με την Αρχαία Ελλάδα (Τέχνες, πολιτισμός και δρώμενα, θρησκεία κλπ) σε δείπνο μαζί του. Ξέρεις ποιά είναι η θέση του ως απάντηση στο τελευταίο σου ερώτημα? Παραφράζω φυσικά την άποψή του της οποίας είχα την τιμή να είμαι αυτήκοος μάρτυς:
--- Απο την στιγμή που κόλλησα σε κάποιες εξισώσεις κυνηγώντας το θήραμά μου (ενοποίση θεωριών, υπερχορδές παλαιότερα, κλπ...) κάθε που σήκωνα τα χέρια ψηλά ανήμπορος να προσεγγίσω το άγνωστο, επισκεπτόμουν τους Αρχαίους Ελληνες. Στους Ιωνες εν προκειμένω βρήκα τις δικές μου απαντήσεις, μέσω εμπνεύσεως, αλλά και "μεταφράσεως" των λεγομένων τους στην δική μου μαθηματική σκέψη. Γι αυτό και το τελευταίο μου βιβλίο πραγματεύεται την συνείδηση, και όχι κάποια νέα θεωρία εφαρμοσμένης φυσικής επιστήμης. Το πυρ του Ηράκλειτου έπεισε πολλούς για την φύση του Big bang (Κόσμον τόνδε.... πυρ αείζωον απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα), ο Επίκουρος αλλά και οι άλλοι, εμένα και άλλους για πολλά περαιτέρω. ---
Θεωρούσε πως χρωστά την σκέψη του σε αυτούς. Χωρίς σχολιασμό εκ μέρους μου. Επειδή φυσικά το παραπάνω κείμενο δεν είναι παρά δική μου απόδοση των λεγομένων του, και εκτός απο ψέμματα, υπάρχει περίπτωση να είναι και κακή εκτίμηση των λεγομένων του, δεν έχεις παρά να επισκεφτείς βιβλιοπωλειο που να πουλάει το εν λόγω βιβλίο, να επισκεφτείς το site του για να μελετήσεις τις απόψεις του, όπως και να ψάξεις λίγο παραπάνω γύρω απο τον Feynman...
Τι σημαίνει αυτό για την γλώσσα?
Επειδή είχα την απίστευτη τύχη να συναντήσω πολλούς ανθρώπους σχετικούς με την Φυσική, την Αστρονομία κλπ, και να σχετιστώ μαζί τους (απο Δημόκριτο, Carnegie Mellon, κ.α.) θα μπορούσα να σου παραθέσω πολλά γύρω απο παρόμοιες γνώσεις, καθώς και γύρω απο σχετικές δραστηριότητές τους σχετιζόμενες με την Αρχαία Ελληνική γλώσσα, την ΜΟΝΗ Μαθηματική γλώσσα όπως την αποκαλούν, αφού είναι η πρώτη γνωστή γλώσσα που συντάσσεται με αλγεβραική τάξη (παρενθέσεις, 4 πράξεις, ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο, κοινός παρανομαστής, κλπ.) και άρα προσφέρεται σε αδιανόητο στον μέσο χρήστη βαθμό για χρήση απο την επιστήμη. Δεν είναι καθόλου τυχαία λοιπόν η επιλογή των λέξεών της για να περιγραφούν τα υπο των επιστημών μελετώμενα φαινόμενα κλπ. Υπάγονται απλά σε μια πραγματική Τάξη πραγμάτων, σαφώς καθορισμένη. Αυτό προσπαθούσα να σου πω στο δεύτερο σχόλιο, αλλά ξέρω πως δεν μου είναι επιτρεπτό να είμαι όσο σαφής απαιτείται.
Εαν όμως δεν έρθεις ΕΣΥ προσωπικά σε επαφή με την γλώσσα, ΠΩΣ είναι δυνατόν να σου εξηγήσω? Θα σου μιλάω για νεκρό στον δικό σου νου πράγμα, ή για το κενό. Αν δεν γνωρίσουν οι μαθητές σου μία κατάσταση της γλώσσας μέσα απο ένα παράδειγμα (κείμενο) πως θα καταλάβουν για τι πράγμα τους μιλάς? Στην εκπαίδευση λέμε πως η απο καθέδρας διδασκαλία απορροφάται κατά 5%. Συνοδευόμενη απο παραδείγματα κατά 15-20% περίπου. Η χρήση αληθών ή κοντινών στο αντικείμενο περιπτώσεων (case studies) ανεβάζει την σχετική απορρόφηση κοντά στο 30-50%. Η επιτόπια έρευνα - ακριβώς εκεί που παράγεται το υπο εξέταση φαινόμενο - μπορεί να αποδώσει έως και 80%, σχεδόν τέλεια. Θες να έχεις άποψη για την γλώσσα? Μελέτησε την πρώτα, και έλα μετά να αναλύσουμε (βρες άλλους καλύτερα, γιατί απέχω απο το να είμαι ειδήμων)...
(Β) Για την προτελευταία σου ερώτηση, η φιλοσοφία απο μόνη της ΔΕΝ θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς την ύπαρξη και υποτήριξη της Ελληνικής γλώσσας. Υπάρχουν άπειρες διατριβές πάνω σε αυτό. Ενας απο τους στύλους μάλιστα της Φιλοσοφίας, αυτός που έδωσε και τον ορισμό της, ο Πλάτωνας (Φιλοσοφία μελέτη Θανάτου εστίν), συσχέτισε απόλυτα την φιλοσοφία με την γλώσσα, πρωτογενώς και αδιαρρήκτως! Καθώς και εμμέσως, την γλώσσα με τον Θάνατο!!! Εκανε δε εκτενή χρήση της ετυμολογίας για την εξήγηση των φαινομένων (ο Σωκράτης εννοείται...), αυτήν που τόσο λίγο εκτιμάς, και δεν δέχεσαι να την "ερωτήσεις"... Υπάρχουν άπειρες διατριβές πάνω στο θέμα, οπότε είναι άχρηστη η δική μου άποψη. Αρκέί να ερευνήσεις... Θυμήσου μόνο πως η δική σου και δική μας κοσμοθεώρηση, βασίζεται πάνω σε πτωτική φιλοσοφική σκέψη (Αριστοτέλεια, το πτωτική είναι δική μου εκτίμηση) η οποία βασίζεται φυσικά στην Σωκρατική, που βασίζεται στην Ηρακλείτεια, κοκ... Αν η γλώσσα κατ' αυτούς διαμορφώνει το πλαίσιο αλλά και τις παραστάσεις της σκέψεώς μας (πάντα τα εκφράσιμα μεγέθη τους), έως του φιλοσοφείν, τότε τι χρείαν έχεις δικής μου απαντήσεως?
Τέλος, στην πρώτη σου ερώτηση, στην οποία επιμένεις τόσο... Ποιός αποτιμά το μέγεθος της μεγαλουργίας? Πόσο μεγάλο είναι ένα μεγαλούργημα τελικά? Ενα chef d'oeuvre, δεν είναι παρά το μεγαλύτερο απο όσα ΕΚΑΝΕ ένας μεγαλοφυής άνθρωπος. ΔΕΝ είναι το μεγαλύτερο που ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ να κάνει όμως...
Πόσο μεγαλύτερο θα μπορούσε δηλαδή να είναι? Εχεις κάποια κλίμακα μετρήσεως που εγώ αγνοώ? Μπορείς να θέσεις όρια στο πόσο θα μπορούσαν να μεγαλουργήσουν υπό άλλες προυποθέσεις? Σε άλλη γλώσσα? Σε άλλη εποχή? Πόσο περισσοτερο ή πόσο λιγώτερο? Γιατί λοιπόν τους βγάζεις την χρήση των Ελληνικών ως αχρείαστη??? Που ξέρεις ΤΙ και ΠΩΣ θα μεγαλουργούσαν εάν χρησιμοποιούσαν την Αρχαία Ελληνική, ή την Κινεζική? Και τέλος, που ξέρεις αν η γνώση της Αρχαίας Ελληνικής δεν τους βοήθησε στην ανάπτυξη του πνεύματος ούτως ώστε να κάνουν τα δικά τους μεγαλουργήματα πραγματικότητα? Καταλαβαίνω πως αυτό το τελευταίο επιχείρημά μου καταντά σχεδόν αστείο (fallacy of composition - συγχωρέστε με που δεν γνωρίζω τον Ελληνικό όρο!), αλλά αυτό έγινε μόνο και μόνο επειδή δεν στέκει η ερώτησή σου σε σοβαρή εξέταση. Οχι γιατι είναι αστεία, αλλά γιατί δεν απαντάται, προσπαθώντας να μετρήσουμε και συγκρίνουμε ανόμοια φαινόμενα ή μεγέθη... Η ερώτηση σου θα έπρεπε να επαναδιατυπωθεί: Τι έργα θα δημιουργούσαν τόσοι κορυφαίοι δημιουργεί αν μπορούσαν να δημιουργήσουν στην Ελληνική γλώσσα? ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΟ! Ακομα και αν ήξεραν Ελληνικά, θα ήταν μη συγκρίσμοι με άλλους, λόγω ανάπτυξης διαφορετικής κουλτούρας!!
Αυτό το τελευταίο πάντως, δίνει μια ακόμη πειστική απάντηση: Ο πολιτισμός - κουλτούρα είναι αποτέλεσμα ΚΑΙ της γλώσσας ενός λαού, καθώς και αριθμού άλλων παραγόντων! Δεν είναι δύσκολο να το ερευνήσεις αυτό, και ίσως λάβεις τόσο πειστικές απαντήσεις, που να κάνουν όλα όσα σου παρέθεσα μέχρι τώρα πλήρως άχρηστα!!!
Η απάντηση στην ενδόμυχή σου ερώτηση κρύβεται στην γλώσσα την ίδια, την οποία είμαι έτοιμος να στοιχηματίσω πως θα αγαπήσεις έτσι και την γνωρίσεις, εάν έχεις όντως αναπτύξει μαθηματικό λογισμό στον νου σου (απο ότι έχω καταλάβει απο τα λεγόμενα σου). Θα την αγαπήσεις για την ποίηση της, θα μπορούσες να την λατρέψεις για την μουσικότητα της εάν δεν είχαμε ξεχάσει εντελώς τον διαφορετικό τονισμό (οξεία, περισπωμένη, βαρεία, και ψιλή-δασεία, τα οποία οι χαζοί Γαλλοι κράτησαν στην γλώσσα τους, ενώ εμείς παραπετάξαμε ως άχρηστα) καθώς και την διαφορετική προφορά των φωνηέντων, αλλά τελικά, θα την θαύμαζες για την αυστηρή της μαθηματική δομή! Πυθαγόρεια σχετικότητα μουσικής και μαθηματικών! Ποίηση, μουσικότητα, και μαθηματικά μαζί! Πως να μην παράγει πολιτισμό αυτή η γλώσσα??????
Για δε το τελικό σου σχόλιο, η απάντησή μου είναι ΤΑ ΠΑΝΤΑ!
Απλά, ο κόσμος μας θα ήταν πιο ανθρώπινος. Τα μαθηματικά χρησίμευσαν για την ανάπτυξη τεχνολογίας, μα και την παρασκευή όπλων μαζικής καταστροφής. Για την δημιουργία θέσεων εργασίας, μα και την παράλληλη μακάβρια εκμετάλλευση ανθρώπου απο άνθρωπο λόγω ανταγωνισμού. Για την πτώση του ανθρώπου απο πνευματικό ον, σε λάτρη υλικού καταναλωτισμού.
Κάποιοι θεωρούν πως όταν κτίστηκε ο Παρθενώνας, εξορίστηκε η φιλοσοφία απο την Αθήνα, και είμαι αυτής της γνώμης προσωπικά. Η φιλοσόφηση, η έρευνα της γλώσσας ως ανάπτυξη επικοινωνίας, ίσως έφερε άλλους στόχους στις προηγμένες κοινωνίες μας. Απλοικώτερους και πιο ανθρωποκεντρικούς, πιο λιτούς, και πλέον αισθητικούς... Κανείς δεν ξέρει. Η επιστήμη όπως εφαρμόστηκε, εν τη κραυγαλέα απουσία της ολομέτωπης σκέψης, και με τον αποκλεισμό των πανεπιστημόνων (βλ. τάση για απόλυτη εξειδίκευση σήμερα: παραγωγή ανθρώπινων ρομπότ, αντί χρήσιμων ανθρώπινων μονάδων), επέφερε στυγνό και στεγνό πλούτο... Πλούτο που καταντά αυτοσκοπός... Πόσο το θαυμάζεις αυτόν τον κόσμο? Βγες και ανάπνευσε λίγο καθαρό αέρα στις πόλεις των πολλών, και βήξε τον θαυμασμό σου πάνω στα επιτεύγματά τους...
Ο νομπελίστας δεν είναι παρά ένας ακόμα εξειδικευμένος επιστήμων... Πιόνι στην σκακιέρα... Αν ηταν φιλόλογος, θα διεύρηνε πνεύμα στους πολλούς. (Σαν εσένα. Παρότι αποποιείσαι τον μερικό αλλά ενδογενή σου ρόλο, μα και την απορρέουσα ευθύνη...) Τώρα διευρύνει πλούτο για τους λίγους...
Συμφωνείς? Είσαι σίγουρος???
People rest, your Honour, λένε εδώ οι Αμερικάνοι, στυγνά και στεγνά...
Είπαν:
Δίχως Ελληνικές σπουδές, δεν υπάρχει εκπαίδευση.
Leo Tolstoy
Καταραμένε Έλληνα.
Όπου να γυρίσω την σκέψη μου, όπου και να στρέψω την ψυχή μου, μπροστά μου σε βλέπω, σε βρίσκω.
Τέχνη λαχταρώ, Ποίηση, Θέατρο, Αρχιτεκτονική, εσύ μπροστά, πρώτος και αξεπέραστος.
Επιστήμη αναζητώ, Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Ιατρική, κορυφαίος και ανυπέρβλητος.
Για Δημοκρατία διψώ, Ισονομία και Ισότητα, εσύ μπροστά μου, ασυναγώνιστος κι ανεπισκίαστος.
Καταραμένε Έλληνα, καταραμένη Γνώση…
Γιατί να σε αγγίξω;
Για να αισθανθώ πόσο μικρός είμαι, ασήμαντος, μηδαμινός;
Γιατί δεν με αφήνεις στην δυστυχία μου και στην ανεμελιά μου;
Σίλερ
Όλα τα πεπολιτισμένα έθνη, εις ότι αφορά την δραστηριότητα τού πνεύματος, είναι αποικίαι της Ελλάδος.
.....
Όσοι αγαπούν την ελευθερίαν, την λογικήν και το κάλλος θα βλέπουν την Ελλάδα ως την λαμπράν πρωίαν τού Δυτικού πολιτισμού, ο οποίος, παρ’ όλα του τα ελαττώματα, είναι η τροφή και η ζωή μας.
Will Durant
Αν είναι αλήθεια ότι το βιολί είναι το τελειότερο μουσικό όργανο, τότε τα ελληνικά είναι το βιολί της σκέψης.
Hellen Keller
Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική.
Οδυσσέας Ελύτης
Είναι στη φύση της ελληνικής γλώσσας να είναι ακριβής, καθαρή και περίπλοκη. Η ασάφεια και η έλλειψη ενόρασης, που χαρακτηρίζει μερικές φορές τα Αγγλικά, καθώς και τα Γερμανικά, είναι εντελώς ξένες προς την ελληνική γλώσσα.
H.D.F. Kitto
Χωρίς ελληνομάθεια δεν υπάρχει παιδεία.
Λέων Τολστόι
Εκτός από τα μηχανήματα, δεν υπάρχει σχεδόν άλλο κάτι αιωνόβιο που να μην προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα: Σχολεία, Γυμναστήρια, Αριθμητική, Γεωμετρία, Ιστορία, Ρητορική, Φυσική, Βιολογία, Ανατομία, Υγιεινή, Διακοσμητική, Ποίηση, Μουσική, Τραγωδία, Κωμωδία.
Γουίλ Ντυράν
Εις τον Ελληνισμόν πρέπει ν’ αναζητούνται αι ρίζαι της μορφώσεως της Δύσεως.
Πάπας Πίος ο Β’
-----
Είναι άραγε απαραίτητη η γνώση της γλώσσας μας? Τι να ξέρουν και αυτοί οι κουτόφραγκοι, ε??? Τολστόι, Σίλλερ, ακόμα και αυτος ο δικός μας, ο Ελύτης... Η Ελληνομάθεια ξεκινάει απο την γνώση της γλώσσας, όπως το ποδήλατο απο τις βοηθητικές... Τι άλλο να σας γράψω πλέον... Στέρεψα...!
με το μάθημα των αρχαίων τα παιδιά μαθαίνουν να βρίσκουν τις ρίζες των σύγχρονων λέξεων και να κατανοούν εκφράσεις που έχουν τις ρίζες τους στα αρχαία χρόνια αλλά τις χρησιμοποιούμε ακόμη... ακόμη μπορούν να καταλάβουν καλύτερα τη δομή των ελληνικών και τον τρόπο με τον οποίο η γλώσσα εμπλουτίζεται και αλλάζει ανά τους αιώνες.
ακόμη τους δίνεται η ευκαιρία να ακούσουν και για κανένα φιλόσοφο (στα πλαίσια του μαθήματος εννοώ) και να συζητήσουν για τα έργα του μέσα στην τάξη...
καλώς ή κακώς η γλώσσα μας είναι πλούσια και δίνει τη δυνατότητα σε όσους τη χρησιμοποιούν να δημιουργούν νέες λέξεις κι εκφράσεις γι' αυτό και πολλοί λαοί δανείζονται και συνθέτουν ελληνικές λέξεις για να περιγράψουν καινούριους όρους, γι' αυτό και παρά τις αλλαγές που υπέστησε η γλώσσα ανά τους αιώνες διατηρήθηκε έως σήμερα...
το γεγονός ότι κάποιοι φασίστες γελοιοποίησαν τον αρχαίο πολιτισμό μας και προσπάθησαν και προσπαθούν να μας αποκόψουν από τις ρίζες μας βομβαρδίζοντας τη γλώσσα και τους υπόλοιπους συνεκτικούς δεσμούς των ελλήνων δεν σημαίνει ότι κάθε απόπειρα συσχετισμού των αρχαίων με τα νέα ελληνικά είναι φασιστική.
δε βρίσκω πού είναι το κακό στο να μαθαίνουν τα παιδιά αρχαία
το αν θα διαμορφώσουν αισθήματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας σχετικά με την εθνικότητά τους και το αν θα γίνουν φασιστάκια σχετίζονται περισσότερο με το πόσο καλά διδάσκονται την ιστορία και τη λογοτεχνία και το κατά πόσο το σχολείο τους ανοίγει το μυαλό αντί να τα αποκοιμίζει και να τα απωθεί από την παιδεία...
λογικό είναι τα παιδιά να γκρινιάζουν αν οι φιλόλογοι και οι συγγραφείς των σχολικών βιβλίων θεωρούν ότι διδασκαλία των αρχαίων είναι η απαίτηση για αποστήθιση κανόνων και ρημάτων και δε δίνουν καμιά σημασία στα περιεχόμενα των κειμένων...
όσο για το ότι τα αρχαία είναι άχρηστα στη ζωή... θα ήθελα να ρωτήσω όσους μελέτησαν τόσο πολύ τα αρχαία και δεν τα χρησιμοποίησαν 2-3 πραγματάκια:
1- γιατί τα μελέτησαν αφού δεν τους κινησαν το ενδιαφέρον
2- χρησιμοποίησαν ποτέ τα αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά κλπ 2ες και 3ες ξένες γλώσσες που διδάχτηκαν στο σχολείο για να διαβάσουν κάποιο βιβλίο και να μελετήσουν κάτι; ή τους χρειάζονται μόνο για να καταλαβαίνουν την τηλεόραση και να μιλάνε και σε κανένα τουρίστα;
3- χρησιμοποίησαν ποτέ τα άπειρα μαθηματικά, φυσική και χημεία που διδασκόμαστε σε πανεπιστημιακό επίπεδο στο λύκειο;
4- χρησιμοποίησαν γενικά κάτι που έμαθαν στο σχολείο στη ζωή τους;
το σχολείο θα έπρεπε να δίνει γενικές γνώσεις που καλλιεργούν το πνεύμα και βοηθούν τα παιδιά να καταλάβουν τις κλίσεις τους και τι τους αρέσει να κάνουν... αν σχεδιαστεί το σχολείο από την αρχή, τα αρχαία μπορούν να γίνουν ευχάριστο μάθημα... τώρα που το σχολείο είναι χώρος ανταγωνισμού μελλοντικών εργαζόμενων όλα τα μαθήματα είναι απίστευτα ανούσια και βαρετά...
--ένας θετικός επιστήμονας :P
Να σου απαντήσω στα τέσσερα ερωτήματα που έθεσες:
1. Ευτυχώς, δεν έχασα το χρόνο μου...
2. Καθημερινά διαβάζω κείμενα στα Αγγλικά.
3.Εννοείται ότι τα χρησιμοποιώ πολύ συχνά στην καθημερινή μου ζωή.
4. Πάρα μα πάρα πολλά πράγματα. Το πιο απλό: Πού έμαθα να διαβάζω και να γράφω;
Τώρα για τα υπόλοιπα θα σου πω κάτι απλό. Η αγγλική λέξη delineate σημαίνει σκιαγράφω. Είναι λατινικής καταγωγής και φτιάχνεται από το de- (σημαίνει έξω) και το lineα (σημαίνει γραμμή). Εμείς που δεν ξέρουμε λατινικά δεν το καταλαβαίνουμε αυτό; Πρέπει να σπουδάσω 5 χρόνια λατινικά για να καταλάβω αυτήν την ετυμολογία; Και οι αγγλόφωνοι γιατί δε διδάσκονται συστηματικά λατινικά για να μάθουν τη γλώσσα τους καλύτερα; Γιατί πουθενά στα τόσα αγγλόφωνα κείμενα Διδακτικής της Γλώσσας που έχω διαβάσει δεν το αναφέρουν; Μάλλον γιατί είναι ηλίθιοι.
Πώς θα σου φαινόταν να πήγαινες το παιδί σου σ' ένα φροντιστήριο να μάθει αγγλικά ή γαλλικά ή ιταλικά ή ισπανικά και να το πλακώνανε στα λατινικά; Θα το πήγαινες πάλι; Ας μελετήσουμε κάποτε τη Διδακτική Γλώσσας και μετά βλέπουμε και τα αρχαία.
Όσον αφορά τη Φιλοσοφία υπάρχει και η μετάφραση. Θα μάθουν και περισσότερα. Εκτός και αν πρέπει να μάθω κινέζικα για να μελετήσω τον Κουμφούκιο!!!
Καλησπέρα σας!!
Πρόσφατα διάβασα το βιβλίο των Αρχαίων της Α' Γυμνασίου και μου φάνηκε πάρα πολύ ωραίο. Έκανα όλες τις μεταφράσεις και τα επιλεγμένα κείμενα είναι πάρα πολύ ενδιαφέροντα. Όλα όσα λέει στην εισαγωγή σε παρακινούν για να μελετήσεις Αρχαία Ελληνικά. Το θέμα είναι εάν μπορούν να παρακινήσουν και τους μαθητές της Α΄Γυμνασίου το ίδιο με έναν απόφοιτο Πανεπιστημίου (μάλλον όχι...)
Διαβάζοντας το βιβλίο κατάλαβα γιατί τα παιδιά αντιπαθούν τόσο πολύ τα Αρχαία. Το βιβλίο είναι γεμάτο με ασκήσεις χρονικών αντικαταστάσεων και ασκήσεις για να κλίνεις ρήματα και ουσιαστικά. Κατά τη γνώμη μου το μάθημα θα πρέπει να βασιζεται κυρίως στο λεξιλόγιο που είναι πιο εύκολο και πιο ευχάριστο να μαθευτεί και εν τέλει πιο χρήσιμο.
Αυτό που πιστεύω είναι ότι τα Αρχαία είναι πάρα πολύ χρήσιμα στους φοιτητές των Πανεπιστημίων, όλων σχεδών των σχολών. Στην Οικονομική Επιστήμη, που είναι ο κλάδος μου, μπορούμε να ωφεληθούμε τα μέγιστα από τη μελέτη των κειμένων του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα. Εάν διαβάσουμε τα έργα αυτά σε μετάφραση θα είναι μια απλή μεταφορά γνώσεων χωρίς μεταφορά του ύφους, της δομής και του προσωπικού στίγματος του συγγραφέα.
Κατά τη γνώμη μου, με τη μικρή εμπειρία μου στα Αρχαία Ελληνικά αλλά με τη μεγάλη εμπειρία μου στο γραπτό λόγο, η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα είναι ανώτερη. Επομένως διαφωνώ με το "Το γεγονός πως κάποιες γλώσσες (όπως η αρχαία ελληνική και η λατινική) συνδέθηκαν με σημαντικά γραπτά κείμενα του παγκόσμιου πολιτισμού, οφείλεται στις ιστορικές και πολιτισμικές συνθήκες των κοινωνιών που τα παρήγαγαν και όχι σε κάποια εγγενή ανωτερότητα των γλωσσών αυτών ως σημειωτικών συστημάτων (δηλ. στη «σημασιολογική ακρίβεια των συνωνύμων, στο παιχνίδι των μορίων» και σε άλλα τέτοια φαιδρά".
Τα μεγάλα θεωρητικά επιτεύγματα ωφελήθηκαν τα μέγιστα από τα εργαλεία που παρείχε η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα. Η Γλώσσα αποτελεί το όχημα των σκέψεων. Με ανεπαρκές όχημα δεν μπορείς να επιτύχεις τέτοια δημιουργηματα. Η Γλώσσα βοήθησε την Επιστήμη αλλά και η Επιστήμη βοήθησε τη Γλώσσα να διευρυνθεί, να βελτιωθεί και να τελειοποιηθεί. Ακόμα και τα πάμπολλα συνώνυμα ή οι παρεμφερείς λέξεις αντιπροσωπεύουν την προσπάθεια για ακρίβεια στην έκφραση, που είναι περιττή εάν πας στο παντοπωλείο αλλά, απαραίτητη για έναν επιστήμονα. Όλα όσα πέτυχαν οι Έλληνες δε θα μπορούσαν να επιτευχθούν με άλλη γλώσσα. Διότι και άλλοι λαοί είχαν το ίδιο ή παραπλήσιο κλίμα με αυτό της Ελλάδος αλλά τα πνευματικά τους έργα δεν είναι το ίδιο θαυμαστά. Το να μπορείς να αλλάζεις τις λέξεις σε μια πρόταση και να μην αλλάζει το νόημα αλλά να αλλάζει το ύφος αποτελεί άλλο ένα πλεονέκτημα της Ελληνικής απέναντι στις άλλες γλώσσες. Άχρηστο για μερικούς, πηγή δύναμης για άλλους.
Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να μάθουμε Αρχαία, όχι επειδή είμαστε Έλληνες αλλά, επειδή είναι το τελειότερο Δημιούργημα του ανθρώπου. Βέβαια, ορισμένους μπορεί να μη τους χρησιμεύει ή να μην ξέρουν τρόπους να την καταστήσουν χρήσιμη. Οπότε στο Γυμνάσιο θα πρέπει τα παιδιά να μαθαίνουν λεξιλόγιο και να διδάσκονται το νόημα των κειμένων και στο Λύκειο μπορούν να μάθουν να κλίνουν ρήματα και ουσιαστικά (πάλι με μέτρο όμως γιατί η ουσία είναι το κείμενο).
Η χρήση των αγγλικών έχει την ακριβώς αντίθετη χρησιμότητα από τα Αρχαία Ελληνικά. Τα χρησιμοποιούμε σε απλές συναλλαγές ή περιστάσεις. Εξ ου και είναι πανεύκολα να τα μάθεις. Για αυτό, όντως, διδασκόμαστε απ' ευθείας τα αγγλικά και όχι τα λατινικά. Διότι σκοπός είναι η απλή συνομιλία και όχι η προαγωγή της σκέψης.
Πολύ ενδιαφέρουσα η συζήτησή σας και τα επιχειρήματα που εκθέτετε. Μου έκανε εντύπωση ένα σχόλιο που έκανε παραπάνω ο tasath σε σχέση με τις γυναίκες και τον έρωτα και το οποίο δεν έχω κατανοήσει πλήρως. Αναφέρει: <>.
Από που προκύπτει ότι οι γυναίκες δεν ερωτεύονται;
Λευτέρης
Αναφέρει: Ο Ερωτας ερωτά, είναι το έρεισμα που ΔΕΝ ερίζει μα ερωτά, για διερεύνηση, και πεθαίνει νομοτελειακά μετά απο την πλήρη γνώση! Κάτι που δεν αντιλαμβάνονται οι γυναίκες, αφού ΔΕΝ ερωτεύονται... και κατηγορούν τους άνδρες πως παύουν να είναι ερωτευμένοι μαζί τους.
Πρεπει να ξεμπερδευουμε μια και καλη με τα Αρχαια Ελληνικα και να γινουν επισημη αλλα και η ομιλουσα η γλωσσα μας.Ειχα ακουσει εναν Γερμανο να με μιλαει αρχαια και εμεινα μαλακας λες και με μιλουσε εξωγιηνος ειναι κριμα τετοια γλωσσα που ειναι κραμα απο βελουδο και ατσαλι να παει χαμενη.Τα νεα Ελληνικα ειναι οτι εμεινε απο την πολιτισμικη καταστροφη της Οθωμανικης αυτοκρατοριας.Και ειμαι ενας αγραμματος τεχνικου λυκειου και το βλεπω αυτο
είμαι μια μαθήτρια από τη α γυμνασίου πιστεύω ο,τι τα αρχαία ελληνικά δεν χρειάζονται αλλά ακόμα κι αν πρέπει να τα μάθουμε μερικοί μαθητές δεν μπορούνε γιατί το βιβλίο τα λέει με δύσκολο τρόπο,είναι γεμάτο με ασκήσεις και είναι και βαρετό,αμα είναι να μάθουμε αρχαία πιστεύω ο,τι το βιβλίο πρέπει να αλλάξει.
Καλησπέρα! Είμαι Ισπανός Φιλόλογος και εργάζομαι ως καθηγητής Ισπανικών. Κατανόησα δυστυχώς την χρησιμότητα των αρχαίων ελληνικών σε προχωρημένη ηλικία, στα πανεπιστημιακά μου χρόνια. Ευθύνη φέρουν φυσικά ο απαράδεκτος τρόπος διδασκαλίας, αλλά και οι συνάδελφοι Έλληνες φιλόλογοι. Εγώ για να έχω το δικαίωμα να αποκαλούμε και να αυτοαποκαλούμε Ισπανός φιλόλογος σημαίνει ότι κατέχω σε μεγάλο βαθμό την ισπανική γλωσσά, μπορώ άνετα να κατανοήσω κείμενα στην ισπανική χωρίς να κατατρέχω σε λεξικά και φυσικά μπορώ να εκφραστώ άρτια στην ίδια γλώσσα. Ειλικρινά, πόσοι από τους φιλολόγους οι οποίοι διδάσκουν τα αρχαία κατέχουν την γλώσσα σε ικανοποιητικό επίπεδο; Είναι αρχή της διδακτικής των γλωσσών ότι όσο ποιο σωστά ξέρεις μια γλώσσα τόσο πιο απλά την διδάσκεις. Τα παιδιά μαθαίνουν ξένες γλώσσες, οι οποίες πράγματι είναι αρκετά πιο ''ξένες'' προς εμάς από ότι τα αρχαία, με σχετική ευκολία. Μήπως δεν φταίνε τα παιδιά αλλά το ότι δεν τα μαθαίνουμε εξ αρχής να χρησιμοποιούν τα αρχαία, αλλά κατ αλωνόμαστε στην διαφορά μεταξύ αντικείμενου και κατηγορουμένου, εξ αιτίας των χείριστων μεθόδων διδασκαλίας αλλά και της δικής μας διδακτικής ανεπάρκειας;
Γιατί κανένας δεν μαθαίνει ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ Αρχαία Ελληνικά ώστε να απεικονίσει τη γνώση του σε αυτά με αυθεντική γραφή και να δαμάσει τη γλωσσική ομιλία πάνω σε αυτή, γιατί ουσιαστικά δεν μαθαίνει την ομιλία καιν την γραφή των Αρχαίων Ελληνικών, αλλά διάφορους γλωσσικούς κανόνες, γραμματική, συντακτικό και σε ελάχιστες περιπτώσεις λεξικό με εξαίρεση ορισμένων ρημάτων με αποτέλεσμα ο μαθητής να μπερδεύεται.
Πότε μάθατε εσείς τον ορισμό των Αρχαίων Ελληνικών λέξεων; Πότε μάθατε την επανάληψη αυτών των λέξεων για εμπέδωση και απομνημόνευση; Πότε μάθατε να δομείτε μια απλή πρόταση στα Αρχαία Ελληνικά; Απάντηση; Π-Ο-Τ-Ε!
Όλοι μας αρχίσαμε από απλούς γραμματικούς κανόνες και συντακτικούς και μετά προχωρούσαμε σε πιο δύσκολα επίπεδα, αλλά ποτέ δεν μάθαμε οργανωμένα ουδεμία λέξη. Άσε που το σχολικό περιβάλλον πάντα ήταν δυσμενές και κανείς δεν μπορούσε να μάθει κάτι και από τη μεριά των μαθητών και των καθηγητών οι οποίοι είχαν οι περισσότεροι μία απέχθεια για μάθηση.
Πολυ σωστα αυτα που λετε αλλα ως μαθητη δεν με διευκολυνε πολυ γιατι δεν μπορο να δωσω μια τετοια απαντηση στη καθηγητρια μου.
Καλησπερα και απο μένα.ειναι η πρωτη φορα που γράφω σε blog,αφού δεν είμαι εξοικειωμένη με την τεχνολογια. Η παιδεία ειναι όμως ένας τομέας που με ενδιαφέρει πολύ, αφου ειναι η μοναδική ελπίδα να φτιάξουμε μια κοινωνία με νοημονες και σκεπτόμενους ανθρωπους, που ειναι ευτυχισμενοι, έχοντας βρει την θέση τους στον κόσμο.
Διάβαζοντας το αρθρο και τα σχόλια εμεινα ακόμα μια φορα έκπληκτη , όχι τοσο απο την αγνοια γύρω απο τοσο ζωτικά θέματα , όπως η σπουδαιότητα της γλώσσας, αλλα κυρίως απο την αδυναμία κατανόησης των λεγόμενων του αλλού, αφού σχεδόν ο καθένας απο εμάς κολλάει σε μια συγκεκριμένη άποψη και κάνει ό,τι μπορεί να την υποστηρίξει, όχι απαραίτητα με επιχειρήματα.Δεν το παίζω έξυπνη, αλλα βρε παιδια, σκοπός της συζήτησης δεν ειναι να αποδείξουμε ότι εμείς έχουμε δίκιο, αλλα να καταλήξουμε, έχοντας ως στήριγμα την σκέψη του αλλού, σε ενα διαφορετικό επίπεδο σκέψης.Ο άνθρωπος με τον όποιον μιλάμε δεν ειναι εχθρός μας.
Τα μωρά, απο την αρχή της ζωης τους προσπαθούν να επικοινωνήσουν . Η επικοινωνία, η ανταλλαγή σκέψεων και ιδεών, η νοητική αλληλεπίδραση ειναι απαραίτητα στοιχεία και για τον πολιτισμό μας αλλα και την επιβίωση μας. Όσο περισσότερες λέξεις, τοσο περισσότερο διευρύνεται ο εγκέφαλος μας και το ανάποδο.Υπαρχουν πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι ανά τον κόσμο που έχουν μελετήσει το ζήτημα και τις σκέψεις τους τις κοινωνουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.Καποιοι που ήταν πολυ κατανοητοί σε μένα οι κ. Μπαμπινιωτης, Νανοπουλος, Γραμματικακης, Τομ Ρομπινς (σε ολα τα βιβλια του, κυρίως στοΑγριεμενοι ανάπηροι επιστρέφουν απο καυτά κλίμακα)
Τα αρχαία ελληνικά ειναι απο τις πιο πλούσιες γλώσσες στον κόσμο.Ειναι προνόμιο για κάποιον να διδάσκεται αυτήν την γλώσσα και να κατανοεί των τροπο σκέψης τόσων γιγάντων της ανθρωπότητας.Οχι βέβαια με τον τροπο που γινεται αυτήν την στιγμή στα σχολεια(είμαι παθουσα,δεν κατάφερα μα μάθω σωστά ελληνικά).Η γενιά που έρχεται πρέπει πρώτα απο όλα να κατανοήσει γιατί τα μαθαίνει και τι μπορεί να προσφέρει στην προσωπική τους ανάπτυξη.
Κύριε tassath, πάντα ειναι παρηγορος ένας φάρος στο σκοτάδιΕυχαριστω
Υγ. Κάποια λαθραία ειναι γιατο με δυσκολεύει το tablet.
@ Ανώνυμος, 29 Ιανουαρίου 2015 - 10:22 π.μ.
Εξαιρετικός διδακτισμός στην εισαγωγή σας. Μα τόσο επιδεικτικά να σηκώνετε τον δείκτη ψηλά...
για να βυθιστείτε κατόπιν στη γλωσσική μυθολογική φτώχεια περί πλουσίων γλωσσών.
Κρίμα.
Δημοσίευση σχολίου