Ποια είναι λοιπόν η πραγματικότητα που αντικρίζουμε οι διδάσκοντες στην Α΄ Λυκείου; Σε ποιο βαθμό οι μαθητές γνωρίζουν ή είναι εξοικειωμένοι με την αρχαία ελληνική γλώσσα; Έχουν ήδη μαθητεύσει για περισσότερες από διακόσιες πενήντα (250) διδακτικές ώρες στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Ποιο είναι το αποτέλεσμα που έχουμε;
Αν εξαιρέσουμε ένα μικρό –πολύ μικρό – ποσοστό μαθητών μάλλον απογοητευόμαστε.
Εδώ και δεκαεφτά χρόνια η αρχαία ελληνική γλώσσα ξαναδιδάσκεται στα Γυμνάσια. Το ερώτημα είναι: πότε μετρήθηκε η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας; Από ποιον; Πώς; Τι πάει καλά; Τι δεν πάει; Γιατί άλλαξαν τα βιβλία;
Εμείς μπορούμε να μιλήσουμε με βάση την εμπειρία της διδασκαλίας για χρόνια στην Α’ Λυκείου. Ο μέσος όρος της αρχαιογλωσσίας των μαθητών μας αναγκάζει να ξεκινάμε από το μηδέν. Έχουμε όμως ένα επιπλέον εμπόδιο: την αρνητική στάση των μαθητών απέναντι στο μάθημα, το οποίο μάλιστα στην Α’ Λυκείου διδάσκεται ενιαία, γλώσσα και γραμματεία είναι ένα μάθημα. Περισσότεροι από τους μισούς μαθητές δείχνουν να υπομένουν τις έξι (6) ώρες την εβδομάδα μέχρι να πάνε στη Β’ Λυκείου και να απαλλαχτούν.
Βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι ανάμεσα στην αναποτελεσματική διδασκαλία στο Γυμνάσιο και στη διδασκαλία με τις προϋποθέσεις όπως ορίζεται από τα Αναλυτικά Προγράμματα. Η συναίσθηση παιδαγωγικής ευθύνης και η αναμφισβήτητη αξία της αρχαιογνωσίας και των κλασικών σπουδών συναντά την αδιαφορία και την άρνηση των μαθητών. Αυτό λειτουργεί ενοχοποιητικά για πολλούς από μας. Τι δεν κάνουμε καλά;
Προφανώς και δεν εννοούμε ότι η ευθύνη βαραίνει τους συναδέλφους του Γυμνασίου. Προφανώς και ξέρουμε καλά ότι δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους μέσα στις αίθουσες. Προφανώς και κάνεις δεν τους ρώτησε, όταν άλλαξαν πρόσφατα τα βιβλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο. Ποιος ήταν ο αρχικός στόχος της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο; Πώς από την απλή εξοικείωση με παλαιότερες μορφές της γλώσσας φτάσαμε στη διδασκαλία σχεδόν όλης της αρχαίας αττικής γραμματικής και του συντακτικού;
Ξαναθέτουμε το ερώτημα: πότε μετρήθηκε η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας; Από ποιον; Πώς; Τι πάει καλά; Τι δεν πάει; Ποιος νοιάστηκε ποτέ για τα Διαγνωστικά Τεστ που βάζουμε στην Α’ Λυκείου και τα αποτελέσματα που δείχνουν;
Μακρίδου Βαγγελιώ
Σουλτάνη Βιβή
Συμεωνίδης Βασίλης
(Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως όλα αυτά ισχύουν αναλογικά για όλα τα μαθήματα. Αν συμβαίνει αυτό θα έπρεπε να δούμε με τον ίδιο κριτικό τρόπο όλα τα μαθήματα. Βέβαια, δεν ισχυρίστηκε κανείς ότι οι μαθητές γίνονται καλύτεροι στην Άλγεβρα όταν διδάσκονται περισσότερο τη Γεωμετρία! Όμως, σχετικά με την αρχαία ελληνική γλώσσα υπάρχει μια ουσιαστικότατη διαφορά. Διδάσκεται περισσότερες ώρες από ό,τι η νεοελληνική. Η διδασκαλία επηρεάζει τη αρνητικά τη χρήση της νεοελληνικής από τους μαθητές εξαιτίας της ομοιότητας που έχουν σε ορισμένα σημεία και των διαφορών που έχουν σε πολλά άλλα και δεν επισημαίνονται).
5 σχόλια:
Φαίνεται να προκύπτουν αρκετά προβλήματα απ' τη διδασκαλία των αρχαίων στο γυμνάσιο. Ωστόσο πιστεύω πως καλό είναι να συνεχίσουν να διδάσκονται. Ειλικρινά προσφέρουν πολλά.
Θυμάμαι πως στο παλιό βιβλίο του γυμνασίου υπήρχε σε κάθε κεφάλαιο μια σελίδα με λέξεις της νεοελληνικής που παράγονταν από μία της αρχαίας γλώσσας. Αποτελεσματικός τρόπος για να εμπλουτίσεις το λεξιλόγιό σου. Τα μικρά σε έκταση κειμενάκια πρόσφεραν ,λίγες βέβαια, γνώσεις ιστορίας. Πιο πολύ βοηθούσαν τους μαθητές να εξασκηθούν στη γραμματική και λιγότερο (έως καθόλου) στο συντακτικό.
Τα κείμενα της Α' Λυκείου διαφέρουν πολύ και νομίζω πως είναι λιγάκι δύσκολο να παρακολουθήσει το μάθημα κάποιος που δεν έχει βάσεις στα αρχαία.
Έχω την εντύπωση πως το πρόβλημα δεν είναι τόσο ο τρόπος διδασκαλίας (φυσικά παίζει κι αυτός κάποιο ρόλο, το ίδιο και ο καθηγητής) αλλά το ότι οι μαθητές ακόμη και από το γυμνάσιο αδιαφορούν για κάποια μαθήματα γιατί δεν είναι της κατεύθυνσης που θα επιλέξουν. Γνωρίζω άτομα που πήγαιναν στα φροντιστήρια από την Γ' γυμνασίου ενώ αυτό ήταν περιττό. Αποκτούσαν έτσι και μια διαφορετική νοοτροπία. ΚΡΙΜΑ...
Είναι κρίμα να μην υπάρχει θέληση απ' τους νέους να μάθουν και να απαξιώνουν έτσι κάτι το οποίο στην ουσία δεν έχουν γνωρίσει.
Συμφωνώ με όσα γράφονται στην παρένθεση στο τέλος της ανάρτησης.
Γεια σου Νάνσυ, καλωσήρθες
Θα πρόσφερες πολύ, αν μπορούσες να γίνεις συγκεκριμένη. Δηλαδή:
Σχετικά με τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου,
μπορείς να θυμηθείς κάποιες λέξεις της νεοελληνικής που δεν ήξερες και τις έμαθες από το σχετικές λεξιλογικές σελίδες του βιβλίου αρχαίας ελληνικής γλώσσας;
Μπορείς να σκεφτείς ποιες από αυτές δε θα τις μάθαινες αποτελεσματικότερα διδασκόμενη νέα ελληνική γλώσσα και ενταγμένες λειτουργικά μέσα σε νεοελληνικό κείμενο;
Μπορείς να θυμηθείς συγκεκριμένες γνώσεις ιστορίας ή γενικότερα για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό που πήρες από τη διδασκαλία των κειμένων της αρχαίας ελληνικής γλώσσας;
Μπορείς να σκεφτείς ποιες από αυτές δε θα μάθαινες αποτελεσματικότερα διδασκόμενη την αρχαία ελληνική γραμματεία από μετάφραση;
Μπορείς να σκεφτείς τι αποτέλεσμα είχαν οι ώρες διδασκαλίας και ενασχόλησης/ εξάσκησης στην αρχαία ελληνική γραμματική;
Μπορείς αν θες, να αναλογιστείς συνολικά και συγκεκριμένα τα οφέλη από τη διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο και να κάνεις μια τεχνοκρατική σύγκριση: «κόστισαν» περίπου 250 διδακτικές ώρες. Με τις ίδιες ώρες διδασκαλίας μπορεί κάποιος να μάθει ξένη γλώσσα. Γιατί δε μαθαίνει την αρχαία ελληνική;
Προφανώς ο τελευταίος που φταίει είναι ο μαθητής. Δε μπορούμε να ενοχοποιούμε το «θύμα». Δε μπορούμε να του καταλογίζουμε ευθύνες τόσο εύκολα.
Το πρόβλημα είναι η ίδια η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο Γυμνάσιο και τα συμφραζόμενα ιδεολογήματα που τη συνοδεύουν.
Βασίλης Σ.
Γεια σου, as eon.
Οι πρώτες λέξεις που σκέφτηκα είναι: λαθραναγνώστης, μεταποιώ, η διάκριση του κατ' αρχήν και του κατ' αρχάς (αν δεν κάνω λάθος για το τελευταίο). Δε γνώριζα τη σημασία των λέξεων αυτών τότε.
Τώρα όσον αφορά τη δεύτερη ερώτηση: Ίσως να ήταν αποτελεσματικότερη η διδασκαλία των λέξεων στα πλαίσια της νεοελληνικής γλώσσας. Επειδή σχηματίζαμε και προτάσεις όμως με τις λέξεις που δε γνωρίζαμε, έμαθα τη σημασία τους και τη συγκράτησα παρόλο που το μάθημα σχετιζόταν με τα αρχαία ελληνικά.
Θυμάμαι το κείμενο με τον αγγελιαφόρο και τη φράση : " Ω ξειν, αγγέλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι". Σε ένα άλλο κειμενάκι καιγόταν μια περιοχή και ένας νέος βοήθησε τον ανήμπορο πατέρα του να σωθεί, ενώ κάποιοι άλλοι έτρεξαν να σώσουν τον εαυτό (ή τον εαυτούλη) τους. ;)
Σίγουρα στα πλαίσια της αρχαίας ελληνικής γραμματείας από μετάφραση τέτοια κείμενα αξιοποιούνται περισσότερο και καλύτερα.
Το αποτέλεσμα...
Απλώς γνωρίζω πώς κλίνονται κάποια ρήματα, γνωρίζω τους αρχικούς τους χρόνους και επίσης τον τρόπο που κλίνονται κάποια ουσιαστικά και επίθετα. Βέβαια τις λεπτομέρειες τις ξεχνώ, όσο δεν ασχολούμαι με τη γραμματική. Αυτές τις γνώσεις τις θεωρώ μόρφωση και είμαι σε θέση να αντιληφθώ κάποιο λογοπαίγνιο ίσως που θα ακούσω ή να καταλάβω κάποια φράση που θα διαβάσω.
Ααα, ίσως βοηθάει η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο να κατανοούμε τα λόγια του ιερέα στην εκκλησία. Αλλά δεν πάω και συχνά...
Το όφελος είναι η μόρφωση και νομίζω πως είναι αρκετό. Δυστυχώς κανένας μαθητής, που έχει ασχοληθεί με τα αρχαία μόνο στο σχολείο, δεν είναι σε θέση να καταλάβει πλήρως ένα αρχαιοελληνικό κείμενο. Ίσως να αντιληφθεί το νόημα (κι αυτό όταν το κείμενο αποτελείται από σχετικά εύκολες/απλές λέξεις).
Πάντως έτυχε να μου διαβάσει κάποιος ένα σχετικά απλό κείμενο που ήταν γραμμένο στα αρχαία ελληνικά. Στον ίδιο χώρο βρίσκονταν και άλλα δύο παιδιά. Όταν ο άνθρωπος τέλειωσε το διάβασμα, είχα διαπιστώσει πως ήμουν σε θέση να αποδώσω το νόημά του. Αυτό με χαροποίησε πολύ. Ωστόσο οι πολλές ώρες αρχαίων που έχω διδαχθεί, δε με καθιστούν ικανή να αντιλαμβάνομαι και να μιλώ την αρχαία ελληνική. Δε διδάσκεται το μάθημα αυτό στα σχολεία με τρόπο που να οδηγεί σε αυτό.
Για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να διδαχθούν τα αρχαία σαν μια ξένη γλώσσα. Δηλαδή οι μαθητές να μαθαίνουν σε κάθε μάθημα συγκεκριμένες λέξεις και να μπορούν να τις προφέρουν. Επίσης να ασχολούνται με τη γραμματική και τη σύνταξη της γλώσσας πιο ουσιαστικά. Να απαντούν σε πραγματολογικές ερωτήσεις διάφορων κειμένων και σταδιακά να γράφουν στη γλώσσα αυτή ολόκληρες προτάσεις. Σημαντικό είναι να ακούν και τη γλώσσα που μαθαίνουν (στα αγγλικά listening) και να τη μιλούν (speaking). Κάτι τέτοιο όμως ξεφεύγει πολύ και φαντάζομαι την αντίδραση των μαθητών.
Στο εξωτερικό διδάσκονται τα αρχαία; Αναρωτιέμαι με ποιον τρόπο...
Κάτι ανάλογο με τα αρχαία μήπως ισχύει και για τα λατινικά; Δε νομίζω πως οι της θεωρητικής μπορούν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα αυτή όπως χρησιμοποιούν τα αγγλικά.
Σ’ ευχαριστώ Νάνσυ
έθεσες μια νέα βάση συγκεκριμένης συζήτησης.
Έθεσες και νέα ερωτήματα όπως αυτό της επιδιωκόμενης μόρφωσης. Αλλά αυτό θα μας πάει μακριά...
Ακόμη, σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας, προσωπικά συμφωνώ ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα πρέπει να διδάσκεται με τη μέθοδο των ξένων γλωσσών. Αυτό είχε προτείνει και ο Α.-Φ. Χριστίδης http://www.greeklanguage.gr/christidis/index.htm
Τα βιβλία και το Αναλυτικό Πρόγραμμα όχι μόνο δε βοηθούν σ’ αυτό, αλλά το εμποδίζουν. (Όμως, πάντα μπορεί να βρεθεί... παράθυρο). Και αυτό είναι κουβέντα που πάει μακριά... (δεξιά υπάρχει και η σχετική ετικέτα διδακτική)
Θα επανέλθουμε σε αυτά τα ζητήματα.
Σχετικά με τα πρώτα, θα μου επιτρέψεις «να πετάξω τη μπάλα» στο Σωτήρη. Νομίζω ότι αυτή την εποχή, αυτά ψάχνει.
Σωτήρηηηηη... Πόρταααα!!!
Ok, as eon. Τα ξαναλέμε...
Δημοσίευση σχολίου