Τα αρχαία ελληνικά στο Γυμνάσιο: τύποι ή ουσία;

Σύμφωνα με τις οδηγίες του ΥΠ.Ε.Π.Θ. «η σπουδή του αγώνα του ανθρώπου της ελληνικής αρχαιότητας να γνωρίσει τον κόσμο και τη ζωή, να αναζητήσει την αλήθεια και τη γνώση σε όλους τους τομείς του επιστητού και έτσι να θεμελιώσει την επιστήμη και την τέχνη, με άλλα λόγια την έννοια του πολιτισμού» αποτελεί ένα από τα βασικά ζητήματα, τα οποία θα πρέπει να απασχολούν μαθητές και εκπαιδευτικούς στο πλαίσιο της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από το πρωτότυπο. Πράγματι αυτή είναι η ουσία της πνευματικής δημιουργίας των αρχαίων Ελλήνων, όπως διακρίνεται μέσα από τα έργα της τέχνης του λόγου στην αρχαιοελληνική γραμματεία.

Ωστόσο, η σπουδαιότητα και ο ρόλος της προβάλλεται αμυδρά και ο επιδιωκόμενος στόχος δεν επιτυγχάνεται στη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μαθητές/ -τριες από την πρώτη κιόλας επαφή τους με το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο δεν αναζητούν την ουσία της γνώσης και την αλήθεια του αρχαιοελληνικού πνεύματος, αλλά περιορίζονται στη στείρα απομνημόνευση και αναπαραγωγή μορφοσυντακτικών και γραμματικών φαινομένων.

Δεν αντιλαμβάνονται ότι στόχος της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γραμματείας είναι η ανθρωπογνωσία και η μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ως φορέα πνευματικής δημιουργίας και πολιτιστικής ταυτότητας. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται αντιληπτό καθώς η επαφή τους με το πρωτότυπο αρχαιοελληνικό κείμενο περιορίζεται στη μορφή του κειμένου. Ελάχιστος χρόνος απομένει για να συζητήσουν, να προβληματιστούν και να έρθουν αντιμέτωποι με την ουσία και το περιεχόμενό του.

Ενώ λοιπόν οι σκοποί και οι στόχοι του Αναλυτικού Προγράμματος έχουν σωστή κατεύθυνση, η επίτευξή τους καθίσταται αδύνατη στην εκπαιδευτική πραγματικότητα. Το περιεχόμενο του Α.Π., η «ύλη» του μαθήματος δεν τους το επιτρέπει. Είναι αδύνατο μέσα σε μια διδακτική ώρα να προσεγγισθεί ένα κείμενο τόσο από την πλευρά της μορφής του όσο και από την πλευρά του περιεχομένου του. Εκπαιδευτικοί και μαθητές αναγκάζονται να περιοριστούν στη μετάφρασή του, στη γραμματική και το συντακτικό, αφήνοντας τη βαθύτερη ουσία του.

Για να δοθεί έναυσμα στους μαθητές/ -τριες όχι να απομνημονεύουν και τυπολατρικά να αναπαράγουν κανόνες και τύπους, αλλά να εμβαθύνουν, δεν αρμόζει να προσεγγίζουν την αρχαία ελληνική γραμματεία μόνο με βάση τη γραμματική και το συντακτικό. Απαιτείται να δίνεται έμφαση στην ουσιαστική ερμηνεία των κειμένων. Αυτό καταληκτικά απαιτεί μια αναθεώρηση της γενικότερης διδακτικής πορείας και πρακτικής των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο. Απαιτεί να είναι τα κείμενα γλωσσικά προσπελάσιμα και συνεπώς μεταφρασμένα, ώστε οι μαθητές να έρχονται σε επαφή με τη βαθύτερη ουσία τους.

Μαυρίδου Αλεξάνδρα
Μνηματίδου Μαρία