ερασμιακή ανάγνωση αρχαίων ελληνικών κειμένων

(οι αρχαίοι δε μιλούσαν ελληνικά;)

.

Τα δύο βίντεο που μπορείτε να δείτε παρακάτω προβλήθηκαν στην τάξη. Προβάλλουν αποσπάσματα από τον λόγο του Δημοσθένη Υπέρ Κτησιφώντος περί του Στεφάνου 199-200 και το προοίμιο της Ιλιάδας Α 1-7. Η οπτική παράσταση του αρχαίου κειμένου συνοδεύεται από την ερασμιακή ανάγνωσή του. Τα βίντεο δημιουργήθηκαν με αξιοποίηση υλικού που βρήκαμε στην παρακάτω σελίδα http://www.rhapsodes.fll.vt.edu/Greek.htm

Δημοσθένης, Υπέρ Κτησιφώντος περί του Στεφάνου 199-200

Όμηρος, Ιλιάδα Α 1-7

Αυτό που ενδιαφέρει είναι οι αντιδράσεις των μαθητών και κάποια σχόλια που μπορούν να γίνουν για αυτές

Στη συζήτηση που ακολούθησε, στην Α΄ Λυκείου, οι μαθητές μίλησαν γι’ αυτό που κυρίως τους εντυπωσίασε ή τους παραξένεψε: «Είναι διαφορετικά από ό,τι μιλάμε και διαβάζουμε εμείς», «με ξένισε, γιατί μου φαινόταν οικεία γλώσσα, τώρα μου φαίνεται ξένη», «τελικά δεν μαθαίνουμε τη γλώσσα, σημασία έχει η γραμματεία», «μου φαίνεται ότι θα ήταν φαντασμαγορικό να τη μαθαίναμε με αυτή την προφορά, σα ξένη γλώσσα», «αρχικά δεν κατάλαβα ότι ήταν αρχαία ελληνικά, γέλασα», «ίσως θα ήταν προτιμότερο να μη διδάσκεται η αρχαία ελληνική υποχρεωτικά, αλλά μόνο σε όσους το επιλέγουν, είναι χρήσιμο άκουσμα για να ξέρουμε σχετικά με την ιστορία της γλώσσας», «θα μπορούσε να διδάσκεται με διάκριση επιπέδων», «ίσως αυτή η προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει στην αντίληψη της ορθογραφίας, γίνεται κατανοητή η διαφορά ανάμεσα στους δίφθογγους της αρχαίας και τα δίψηφα της νεοελληνικής», «είναι γλώσσα δύσκολη για μας». Αυτές ήταν κάποιες από τις κρίσεις που διατύπωσαν οι μαθητές της Α΄ Λυκείου.

Αυτό που κέρδισαν οι μαθητές είναι μια παράξενη οικειότητα για την αρχαία ελληνική που παρουσιάζεται τόσο όμοια με τη νεοελληνική γλώσσα, αλλά είναι πολύ διαφορετική. Αντιλαμβάνονται την έννοια της ορθογραφίας και εξηγούν τις δυσκολίες και τον «παραλογισμό» που χαρακτηρίζει την ιστορική ορθογραφία. Τελικό και σημαντικό είναι το αίσθημα αποενοχοποίησης για τις δυσκολίες που συναντούν στο μάθημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αντιδράσεις των παιδιών και στο Γυμνάσιο. Οι πρώτες αυθόρμητες απαντήσεις ήταν πως πρόκειται για αγγλικά, τούρκικα και σλαβικά. Στη Β΄ γυμνασίου, όταν κάποιος μαθητής υπέθεσε πως ήταν αρχαία ελληνικά, ακούστηκε το σχόλιο: «Μα, καλά, αν ήταν δεν θα καταλαβαίναμε έστω και κάτι;» Κυριάρχησε η ερώτηση: «Γιατί τότε μαθαίνουμε τα αρχαία αφού δεν είναι αυτά που ακούσαμε;». Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση μαθητή της Α΄ Γυμνασίου: «Μάλλον πρόκειται για Έλληνα ο οποίος προσπαθεί να μιλήσει τ’ αρχαία με αγγλική προφορά γιατί απευθύνεται σε Άγγλο!» Επίσης η διαφοροποίηση της γλώσσας σε φωνητικό επίπεδο φάνηκε να τους είναι τελείως άγνωστη και αυτό προκάλεσε έκπληξη, καθώς θεωρούσαν αυτονόητη τη σύμπτωσή της με τη νεοελληνική προφορά. Τέλος δύο σχόλια των μαθητών ως συμπέρασμα των προηγούμενων: «Ούτε η προφορά είναι ωραία. Μόνο τελικά τα κείμενα αξίζουν σ’ αυτό το μάθημα!» και «Καλύτερα τρεις ώρες γλώσσα παρά αρχαία!» Στο τελευταίο σχόλιο συμφώνησαν σχεδόν όλοι οι μαθητές και των δύο τάξεων.

Σωτήρης Γκαρμπούνης
Βασίλης Συμεωνίδης